Tregimet erotike

Marguerite Duras

Lindet afër Saigonit, në Indokinën francese (sot Vjetnami), dhe më 1932 transefohet në Francë, vendlindja e prindërve, për të studijuar drejtësi, por shumë shpejt e tërheq pasioni për shkrimin. Në 1943 e ndryshon mbiemrin e saj në Duras, nga emri një fshati në departamentin e Lot-et-Garonne, ku ndodhej shtëpia e të atit.
Merr pjesë te Resistenca gjatë pushtimit nazist, bashkë me të shoqin, i cili do çohet në Dachau. Pas luftës së dytë botërore militon në radhët e PKF deri në1950 kur përjashtohet pasi konsiderohet disidente. Debutimi i saj letrar është i vitit 1942 me romanin "Të pacipët" (Les impudent) por fama i erdhi në 1950 me "Një digë mbi Paqsor" (Un barrage contre le Pacific) ku ndihen ndikimet e leximeve të autorëve amerikanë Hemingëay e Steinbeck përpos atij të italianit Cesare Pavese.
Duras është autore e shumë tregimeve të shkurta, filmave, sidomos, romaneve, përfshi best-sellerin e saj autobiografik, L'Amant botuar në 1984, që i dha çmimin pretigjioz Goncourt po atë vit. Pas xhirimit të filmit me të njejtin titull, Duras botoi një roman tjetër: L'Amant de la Chine du Nord (ku, dhjetë vite më pas, shkruan të njejtën histori).
Veprat e tjera në film janë: Le Ravissement de Lol V. Stein; India Song 1975. Është edhe autorja e skenarit të 1959s Hiroshima mon amour, me regjinë e Alain Resnais.
Veprat e para të Duras janë të shkruara në mënyrë shumë konvencionale: 'romanticizmi' i tyre u kritikua nga Raymond Queneau; me Moderato Cantabile përuron një periudhë të gjatë eksperimentimi, të lidhur me Nouveau roman.
Vdiq në moshën 81 vjeçare, dhe prehet në varrezën e Montparnasse.



Njeriu i ulur në korridor



BURRI DO TË na qenkej ulur nën hijen e korridorit përballë derës së hapur nga jashtë.
Sheh një grua që është shtirë pak metra larg tij mbi një shteg gurësh. Përreth tyre, një kopsht që bigëzohet papritur drejt një lugine, ultësirë e gjerë e zhveshur nga pemët, fusha përbri një lumi. Peizazhi mund të shihet deri tek lumi. Mandej, në largësi të madhe dhe deri në horizont, është një hapësirë e pasigurt, një mjegullnajë e përhershme e pamatë që mund të jetë ajo e detit.
Gruaja ka ecur mbi kreshtën e rrëpirës përpara lumit dhe mandej është kthyer aty ku është tani, e shtirë në diell përpara korridorit. Dhe ajo nuk mund ta shohë burrin, e ndarë siç është nga brendia errcake e shtëpisë, e verbuar nga shkëlqimi i verës.
E pamundur të thuash nëse i mban sytë të mbyllur apo të pulitur. Ngjan se është duke pushuar. Dielli është sakaq shumë i fortë. Gruaja ka një fustan të çelët, prej mëndafshi të çelët, të grisur përpara që e shplon. Poshtë mëndafshit, trupi ishte lakuriq. Fustani mbase do të kishte qenë i bardhë i zbërdhylët, i pazakontë.

Kështu do të na paskej bërë ajo, ndonjëherë. Dhe ndonjëherë paskej për të bërë edhe ndryshe. Gjithmonë në një mënyrë ndryshe. Kjo është ajo çka shoh prej saj.
Nuk do paskej thënë asgjë, nuk do paskej parë asgjë. Përballë burrit të ulur në korridorin e errët, poshtë qepallave ajo është krejt e kyçur. Ajo e di se ai e sheh, ngaqë sheh çdo gjë. E di symbyllazi siç e di unë, unë që shoh. Kjo është një siguri.

Shoh se këmbët e saj deri atëherë të braktisura dhe gjysmë të palosura me neglizhencë të dukshme, shoh se ajo i mbledh, i bashkon gjithmonë e më fort me një lëvizje të vetëdijshme, të mundimshme. I shtrëngon kaq fort sa trupi i shformohet dhe pak e nga pak humbet vëllimin e tij të zakonshëm. Dhe mandej shoh se përpjekja pushon papritur dhe, bashkë me ‘të, çdo lëvizje. Papritur trupi ka linearitetin e një imazhi përfundimtar. Me kokën e përkulur mbi krahë, gruaja është ngrirë në këtë pozë gjumi. Para asaj burri që hesht.

Përpara tyre, luginat e gjera të pandryshueshme që shohin nga lumi. Vijnë retë, përparojnë kompakte, ndjekin njëra-tjetrën me ritëm të ngadaltë dhe të rregullt. Ecin në drejtim të anës së lumit kah pafundësia e papërcaktuar. Hijet e tyre të zbehta janë të lehta mbi fusha, mbi lum. Nga shtëpia mbi kreshtë nuk vjen asnjë zhurmë.

Ajo do paskej filluar të lëvizë prapë. Dhe do e paskej bërë ngadalë, gjatë gjatë, përpara atij që e sheh, në korridorin e terratisur, kaltërsia e syve që pijnë dritën të ngulur mbi ‘të. Ajo e din.
Shoh se tani i ngre këmbët dhe i largon nga pjesa tjetër e trupit. E bën po ashtu siç i ka mbledhur, me një lëvizje të vetëdijshme dhe të mundimshme, me aso force sa trupi, ndryshe nga përpara ngjan i gjymtuar për së gjati, i shformuar deri tek një shëmti e mundshme. Dhe sërish ngrihet kështu, teksa i është dhënë atij. Koka është gjithmonë e kthyer nga ana tjetër, e përkulur mbi krahë. Ajo mbetet në këtë pozë të pacipë, shtazore. Është bërë e shëmtuar, është bërë ajo që do të ishte sikur të kishte qenë e shëmtuar. Është e shëmtuar. Dhe tani është aty, brenda shëmtisë.
Shoh ishullin e seksit mes buzëve të hapura, shoh se i gjithë trupi i forcohet përreth me një epsh të zjarrtë. Nuk e shoh fytyrën. Shoh bukurinë tek pluskon, e pavendosur, përreth fytyrës por nuk mundem dot ta bëj ti ngulitet deri sa ti bëhet tek vetja. Shoh formën vezake të përkulur mënjanë, sipërfaqen e fytyrës shumë të pastër, intensive. Besoj se sytë e mbyllur duhet të jenë të gjelbër. Por ndalem tek sytë. Dhe megjithëse arrij ti mbaj gjatë në të mijtë nuk ma japin tërësinë e fytyrës. Fytyra ngelet e panjohur. Shoh trupin. E shoh të gjithin në një plan të parë të dhunshëm.
Grafullon djersë, është i zhytur në një dritë dielli të bardhë për tmerr.
Burri do paskej pritur akoma.
Mandej ajo do paskej ardhë. Forca e diellit është e tillë sa për ta duruar ajo bërtet. Kafshon atë pikë të krahut ku fustani është i grisur dhe bërtet. Thërret, një emër. Don që ai të vijë.
Dëgjojmë, ajo dhe unë, se dikush po ecën. Se burri ka lëvizur. Se ka dalë nga korridori. Unë e shoh dhe ia them, i them se ai po vjen. Se ka lëvizur, se ka dalë nga korridori. Se lëvizjet e tij janë në fillim të befta, të shpejta, thua se s’din më ecë, e mandej, bëhen të ngadalta, shumë të ngadalta, me një ngadalësi të tepruar. I them se po vjen. Se është aty. Se shoh kaltërsinë e syve të tij që shohin drejt saj, drejt lumit.

Është ndalur përpara saj, bën hije mbi formën e saj. Përmes qepallave, ajo rrok me siguri terratisjen e dritës, siluetën e lartë të trupit të drejtë mbi të hija e të cilit e burgos.
Pauza e flakës së diellit bën ta qetësojë gojën që kafshon fustanin. Ai është aty. Gjithmonë me sytë mbyllur, ajo e lëshon fustanin, i kthen krahët përgjatë trupit, përgjatë linjës fluide të ijeve, ndryshon hapjen e këmbëve, i drejton korthi kah ai që ai të shohë edhe më shumë, të shohë mbi seksin e saj të stërhapur gjithçka mund të shihet, të shohë dhe diçka tjetër, së bashku, diçka prej saj, që del që aty si një gojë që vjell, përbrendësore.
Ai pret. Ajo e kthen fytyrën me sytë e mbyllur në drejtim të hijes dhe pret edhe vetë. Atëherë, në të tijën, ai e bën.
Ai e bën së pari mbi gojë. Vrushkulli përhapet mbi buzë, mbi dhembët e afruar, stërket në sy, dhe në flokë dhe mandej zbret përgjatë trupit, përmbyt gjinjtë, gjithaq i avashtë për të ardhur. Kur arrin seksin, rigjallërohet papritur, përplaset në atë nxehtësi, përzihet me lëngjet e tij, shkumëzon dhe mandej shkrehet. Sytë e gruas çelen pa shikim dhe mandej mbyllen prapë. Të gjelbër.
Unë i flas dhe i them atë çfarë bën burri. I them edhe çfarë po ndodh me ‘të. Të shohë, është ajo çka dua.
Me këmbë, burri e rrokullis trupin e saj mbi shtegun prej gurrash. Fytyra është e kthyer kah toka. Burri pret dhe mandej rifillon, e rrokullis trupin andej këndej, me një brutalitet të ruajtur keq. Ndalon ndonjë sekondë për të marrë prapë kontrollin, mandej rifillon. E largon trupin për ta afruar pastaj tek vetja me ëmbëlsi. Trupi është i bindur, i lëvizshëm, i lejon ato trajtime a thua se i ka rënë të fikët, mund të thuash pa e ndjerë, rrokulliset mbi gurrat dhe ngelet aty kur arrin tw firet lwvizja.
Papritur e gjithë kjo ka pushuar.
Forma është aty, e zhbërë, larg prej tij. Burri e sheh dhe e arrin. At’here sikur të gatitej për ta rrokullisur prapë andej këndej, burri e vendos këmbën mbi të dhe përnjëherësh ngrihet.
Do i paskej vënë këmbën e zbathur mbi një pikë çfarëdo të formës, sipas rastit, pranë zemrës, dhe pa pritur qenkej ngrirë. Mishi i gjinjve është i butë dhe i ngrohtë, aty zhytet.
Burri nuk lëviz.
Do paskej çuar kokën dhe shikuar kah lumi. Dielli është i fortë, ngulmues, me vëmendje të madhe burri vështron pa parë atë që i paraqitët syve të tij. Thotë:
“Të dua. Të dua ty.”
Këmba do paskej shtypur mbi trup.
Koha zgjâhet, ngatërrohet me pafundësinë e papërcaktuar. Burri nuk do paskej ndjerë frikë. Vështron, gjithmonë pa parë atë çka i paraqitet syve të tij, verbimin e dritës ajrin që dridhet.
Ajo është poshtë tij, e vëmendshme me spazmë, mund të thuhet, për ngjarjen në ndodhje.
Pa gjest, me gojën që kafshon krahun e ngjitur te mëndafshi i fustanit, ajo ia percepton progresionin, trysninë e këmbës mbi zemër. Sytë do qenkëshin mbyllur prapë mbi atë vetëtimë gjelbërsie. Poshtë këmbës së zbathur është balta e një moçali, një fërgëllimë uji, e shurdhët, e largët, e papreme. Forma është e zhbërë, butake, si e thyer, nga një inerci tmerruese. Këmba shtyp më fort, prek kafazin e brinjëve, shtyp prapë.
Ajo ka bërtitur. Ai ka dëgjuar një britmë. Ka kohë për të dëgjuar së britma nuk pushon, për të dëgjuar edhe se firet. Dhe teksa beson se ka akoma kohën për të zgjedhur, këmba ngurron dhe shqitet rëndshëm nga trupi, ndahet nga zemra nën impulsin e britmës.
Burri do e paskësh lëshuar prapë veten mbi poltronë në korridorin errëcak.
Këmbët e gruas do qenkëshin ndarë dhe mandej do kishin rënë, të këputura. Ajo kthehet rreth vetes, bërtet prapë dhe rropatet në ofshama të gjata dhe të ngadalta. Dënesa e saj është zë lartë dhe ankuese, kërkon akoma shpagë, kërkon që ai të vij, dhe mandej, beftë, hesht.

Dielli do e paskësh ndriçuar deri në brez. Shoh formën e tij në korridor, është e zhytur në hije, pothuajse pa ngjyrë. Koka është e braktisur mbi shpinoren e poltronit. Shoh se është i këputur nga dashnia dhe nga dëshira, se ka një zbehtësi të pabesueshme dhe se zemra e tij rreh në sipërfaqen e tërë trupit. Shoh se dridhet. Shoh atë që ai nuk sheh dhe që gjithsesi mund të pikaset dhe shihet përpara korridorit, ato brezare kaq të bukura tekëndej lumit dhe atë pafundësi ngjyrë mëllage prorë në mjegullën që duhet të jetë ajo e detit. Lakuriqësia e luginës, drejtimi i shiut duhet të jetë ai i detit. Dhe kjo dashni kaq e fortë. E di, di për këtë dashni kaq të fortë. Kurse detin nuk e shoh. E di se është atje poshtë, përtej asaj që burri dhe gruaja mund të shohin.

Do e paskej parë teksa ai vinte pranë, fantazmë e zbehtë, nga shtegu i gurëve.
Për një çast ajo do paskej ngelur dhe mbështetur në shtalkën e derës para se të futej në flladin e korridorit. Do e paskej parë. Sikundër ajo pak çaste përpara, ai do i falej shikimit të saj me symbyllur. Duart janë të palëvizshme, të vendosura mbi krahët e poltronit. Do të paskej veshur, ka veshur, pantallona pambuku blu që ka hapur dhe nga të cilat “ai” del. Ka një formë të përçudshme dhe brutale si zemra e burrit. Dhe, sikundër zemra e tij, pulson. Formë parake, e padiferencuar, e gurëve, e likeneve, formë e pakujtesë, e mbjellë te burri që përreth saj rropatet, dhe është pranë lotëve, dhe gërthet.

Dëgjoj se gruaja i flet burrit.
“Të dua.”
Dëgjoj atë t’i përgjigjet se e din:
“Po.”
Shoh se ajo lëviz dhe po i kalon në të sajën tre hapat që e ndajnë nga burri. Shoh prapë se ai skicon një gjest arratie dhe lëshohet prapë në poltronë. Mandej nuk shoh më asgjë. Vetëm faktet.
Ajo i ka ardhur pranë, është kruspulluar mes këmbëve të tij dhe sheh “atë”, vetëm “atë”, në hijen që në të sajën ajo i bën me trup. Me kujdes e nxjerr plotësisht në lakuriqësi. Heq mënjanë mbulesën. Nxjerr pjesët më të fshehta. Largohet lehtas, e nxjerr në dritë.
Shoh se burri ka ulur kokën dhe e sheh, sheh bashkë me gruan këtë spektakël të vetes. “Ai” vazhdon të pulsojë, rreh nën ritmin e zemrës. Përmes delikatesës së lëkurës që e mbulon shpaloset e zymtë rrjeta e gjakut. Është plotë me endje, i mbushur me kënaqësi më shumë seç mundet, dhe kaq i pamjaftueshëm për ta mbajtur veten sa ngurroje ta shtrëngoje.
Burri dhe gruaja e shohin, së bashku. Dhe teksa shohin nuk bëjnë asnjë gjest, akoma nuk e prekin.

Dhe shoh akoma, më andej, një vend pa pemë, një vend të veriut. Shoh se deti duhet të jetë i qetë dhe i nxehtë. Një nxehtësi e kiartë ujërash të zhngjyrosura. Nuk ka më ré mbi lugaja, por prorë ajo mjegulla largësore. Është një peizazh që ndjek vetveten, që s’prân së pami dhe së ripami veten, papushim, në një lëvizje të përhershme, pa fund.

Ajo do paskej bërë përpara ngadalë, do paskej çelur buzët dhe përnjëherësh, do paskej kapur skajin e butë dhe të lëmuar, do e paskej marrë të tërin. Dhe mbi rrethin e majës do paskej mbyllur buzët. Goja e saj do qenkej mbushur. Aq e madhe është ëmbëlsia sa sytë i mbushen me lotë. Shoh se asgjë si afrohet forcës së kësaj ëmbëlsie përveç ndalesës formale për ta lënduar. E ndaluar. Ajo nuk mund ta marrë më shumë se kaq. Mundet vetëm ta ledhatojë me kujdes me gjuhë duke e mbajtur mes dhëmbëve. Dhe shoh këtë: Se ajo që zakonisht është në shpirt ajo e ka në gojë, në këtë gjë të përçudshme dhe brutale. E kapërdinë në shpirt, ushqehet me të, ngopet në shpirt. Teksa krimi është në gojën e saj, ajo mundet thjeshtë ta drejtojë, ta përudhë drejt endjes, duke e mbajtur mes dhëmbëve, e gatshme. Me duar e ndihmon të vijë, të vijë prapë. Por duket se “ai” nuk din të vijë sërish. Burri bërtet. Mbërthen me duar flokët e gruas, përpiqet me e shkul që andej, por nuk ka më forcë dhe ajo, ajo nuk do ta lëshojë.
Burri. Koka e shqitur nga trupi gjëmon, e braktisur dhe xheloze. Ankimi i saj bërtet, kërkon të vijë, të kthehet tek ai, bërtet kontradiktën torturuese të një dashnie kësoje. Për atë, gruan, kjo nuk ka rëndësi. Gjuha e saj zbret drejt atij feminilitetit tjetër, mbërrin aty ku ajo bëhet më e fshehtë dhe mandej me durim ngjithet prapë deri sa rifillon dhe mban prapë në gojën e saj atë që ka braktisur. Dhe e mban gati deri sa ta gëlltisë në një lëvizje thithje të vazhdueshme. Ai nuk bën përpjeke të tjera. Me sytë e mbyllur, vetëm, i palëvizshëm, bërtet.
Atje sipër, britma, gjëmimi bëhet më i mprehtë, fillimisht gati fëminor dhe mandej më i thellë, aq i dhimbshëm sa gruaja duhet ta lëshojë. Ajo mënon, tërhiqet, i mbledh kofshët më pranë vetes, i hap dhe sheh dhe frymon erën e lagësht dhe të vakët. Dhe mënon, me fytyrën e zhytur në atë që ai nuk din nga vetja, frymon gjatë erën krupëndjellëse.

Shoh se ai e lë të veprojë dhe vështron prapë bashkë me të. Se e sheh të veprojë, i jepet me aq sa mundet dëshirës së saj. Se i ofron asaj të uriturës burrin që ai është. Tashti, është në flokët e gruas që “ai” pulson dhe lëngëzon, gjithmonë me ritmin e zemrës.
Burri bërtet mbyturazi, gjëmon nga një lumturi e papërballueshme.
Qielli rend ngadalë në drejtkëndëshin e portës së hapur. Përparon kompakt me shpejtësinë e ngadaltë të tokës, si duket. Grumbuj resh me konture të përcaktuara shtyhen në drejtim të pafundësisë.
Me gojën e hapur, me sytë e mbyllur, ajo është në shpellën e burrit, e mbyllur në të, larg prej tij, e vetmuar, në errninë e trupit të burrit. Dhe nuk e din më shumë mirë atë që po bën, as atë që po thotë, beson gjithmonë se mund të bëhet akoma ndryshe. Dhe puth. Aty ku mbretëron era krrupëndjellëse puth, lëpin. Emërton gjërat, shan, bërtet fjalë në ndihmë. Dhe prapë hesht, dëshpërohet, zemërohet me të gjitha forcat e saj deri sa duart e burrit e shtyjnë dhe e përmbysin. Ai i shkon pranë. Zgjatet mbi të, e penetron gjatë, qëndron akoma aty, i palëvizshëm teksa ajo qan.

Sapo e shijuan. Tani janë ndarë. Gjatë, përtokë, asnjë kontakt mes tyre. Dyshemeja është e freskët, e ndal epshin. Ajo qan akoma, me hope, dënesje foshnjarake.
Ai kthehet ngadalë drejt saj dhe me këmbë e merr kah vetja. Qëndrojnë kështu. Ai i thotë se do të donte të mos e dashuronte më. Ajo nuk përgjigjet më. Ai thotë se një ditë do e vrasë.
Nuk ndodh asgjë, vetëm rrëmuja dhe palëvizshmëria e trupave të tyre të zhbërë, vetëm ajo fjalë që ai i thotë prapë, pa fund.

Janë të shtirë në korridor si të fjetur teksa diçka tjetër përgatitet në grafullimin e ngadaltë të dëshirës. Me gjeste me zor të perceptueshme burri dhe gruaja po aviten prapë. Lëkurat, djersët në prekje, fytyrat, goja e saj, e rigjetur nga ai. Rrinë kështu të bashkuar, në pritje. Dhe mandej ajo thotë se dëshiron të rrifet, mbi fytyrë, thotë, ia kërkon: eja. Ai e bën, vjen, ulet pranë saj dhe e sheh akoma. Ajo thotë: më godite, fort, si qëparë në zemër. Thotë se do të donte me vdekë.
Ja, drejtkëndëshi i portës së hapur është zënë nga trupi i ulur i burrit që ka për të goditur.

Nga pafundësia e papërcaktuar vjen një mjegullnajë, një ngjyrë vjollcë e takuar përgjatë shtigjeve të tjera, në vende të tjera, në lumenj të tjerë, në musonet e largëta prurës shiu.

Dora e burrit çohet, bie prapë dhe fillon të shpullosë. Fillimisht ngadalë mandej thatë. Dora rreh fillimin e buzëve mandej, gjithnjë e më fortë godet mbi dhëmbët. Ajo thotë se po, kjo është ajo çka don. Dhe e ngreh fytyrën për t’ia ofruar më mirë goditjeve, e bën më të hapur, më në dispozicion të dorës së burrit, më materiale.
Pas nja dhjetë minutash, burri dhe gruaja do qenkëshin konfiguruar në një saktësi paralele.
Ai godet prorë e më fortë.
Dora zbret, rreh gjinjtë, trupin. Ajo i thotë se po, është kjo, kjo është ajo çka don. Nga sytë zbresin lotë. Dora godet, rreh, gjithmonë e më e sigurt, tashmë po lëviz me një shpejtësi mekanike.
Fytyra është boshatisur nga çdo shprehi, është trullosur, nuk bën më asnjë rezistencë, braktisur, varet mbi qafë si një gjë e vdekur.

Shoh se edhe trupi e lë veten të goditet, se është i braktisur, përtej çdo dhimbjeje. Se burri shan dhe rreh. Dhe mandej beftë i bërtet, frika.
Dhe mandej shoh këta njerëz anijembytur në heshtje.

Shoh tek mbërrin bojëviollca, shoh se ja mbërrin amës së lumit, se qielli është i mbuluar, i frenuar në rrjedhën e tij të ngadaltë të pafundësisë. Shoh se të tjerë shohin, të tjera gra, se të tjera gra tani të vdekura kanë parë në të njëjtën mënyrë të çohen dhe fashiten musonet e verës përpara lumenjve të rrethuar me orizore të zymta, përballë amash të gjera dhe të thella. Shoh se nga bojëvjollca vjen një stuhi vere.
Shoh se burri qan i shtrirë mbi gruan. Nga ajo shoh vetëm palëvizshmërinë. Ndoshta flen, nuk e di, nuk di asgjë.


e përktheu: A. Cani

*special thanks
to Besiana B. për shtypshkrimin

(nga gjashte tregimet e ketij numri, ky mendoj se asht ma perfaqesuesi)