Me shkrimtaren ma t'bukur te Europes

DORA MARKUS

Legjenda tregon se nji mik i postoi Montales, nji fotografi që shfaqte kambët e bukuroshes austriake D. M., tue e grishë me ia kushtue nji poezi. Poeti nuk e njohu kurrë bukuroshen por kjo s’e pengoi me e shndërrue në protagoniste të njanës prej poezive ma të “pezullueme” të tij për nga tensioni formë-përmbajtje. I tillë asht edhe vetë hartimi i saj. Veç në krye të nandë vjetëve poeti i ka dhanë nji mbarim (pjesën II.), në mos nji qendër – ndryshimi mes pjesëve rroket me ta lexue.
Nji lirikë e shqetësueme për vetminë, e kryqëzueme mes imazheve të ambla e helmplote të peizazhit detar, luleve, zogjve në shqotë… korrelativet objektive të nji ndjesie të (mbyllun) thellë e të pakompensueshme humbjeje. Dora Markus, mikesha platonike, me zemët të ftohtë, asht vetë natyra që mbetet larg… e tëhollon helm, pijen e preferueme të njeriut të vetmuem.
Mitologjia personale e poetit ka gjetë me poezinë Dora Markus, nji ndër pikat ma të nalta të sublimimit.



EUGENIO MONTALE

Dora Markus

I.
Qe shì tek ura e drunjtë qet
N’Porto Corsini mbi det të hapun
E njerz të rrallë, pothuej gdhunj, kridhen
Vetë, a rrjetat hedhin. Me nji shenj
Të dorës gishtnoje nji breg tjatër
Të padukshëm atdhenë e vërtetë.
Mandej ndoqëm kanalin deri në dok
Të qytetit, prej bloze shkëlqimtar,
N’ultësinën ku shpërfundej
Nji pranverë gjysëfjetun, pa kujtime.

E këtu ku nji jetë e lashtë
Bigëzohet n'ambëlshti
Të angshtë Orienti,
Fjalët tua pëshqisnin porsi luspa
Të barbunit vdekatar.

Shqetësia e zemrës sate më ndërmend
Zogjtë shtegtarë që shkapeten faresh
Mbramjeve me shqotë:
Nji shqotë asht dhe ambëlsia jote,
Gjallon e kurrë s'përfaqet,
E prehje gjen fort rrallë.
S’e di qysh e sfilitun ti duron
N’atë liqé
Indiference që ke zemër; kushedi
Ndoshta të pështon
Nji hajmali që e mban pranë
Lapsit të buzëve, puplës,
Limës, nji miush i bardhë,
Fildishi: e kshtu rrnon!

II.
Tashma n’Carnzia-n tande
Me luledëllinja e moçale,
Përkulë mbi parvaz përgjon
Krapin që drashtas ngecet
A ndjek mbi blirë, mes
Monopatesh t’ashprin xiglim
Të muzgut e ndër ujna nji flaknim
Tendash për skela e pensione.

Mbramja që tejzgjatet
Në gjiun e proshkët s’bje
Me rropamë motorash pos
Krikatje patash e nji mbrendi
Fajancash bardh si bora i thotë
Pasqyrës së nxime që të pa
Të ndryshueme nji histori gabimesh
Të patrazueme dhe e gdhend
Ku fshisa s’mbrrin.

Legjendën tande, Dora!
Veç â shkrue tashma n'ato
Shikime burrash me baseta
Fisnike e të holla ndër portrete
T’arta ndërsa kthehet
Në çdo akord që shpalon
Sazja e prishun e orës
Q’errëson, vonë e ma vonë.

 shkrue atje. Gjelbrimpërhershmi
Lar për guzhinë
Po duron, zani s’ndryshon
Ravenna ka mbet larg, tëhollon
Nji helm bestyte mizore.
Prej teje ç’don? E ku dorëzohet
Zani, legjenda fati jonë…
Por vonë po bahet, prorë e mâ vonë.

Përktheu: Astrit Cani