Kalifi i fundit

V
Bagdadi

Po e lamë mbretninë e Mosulit dhe po flasim për qytetin e mahnitshëm të Baudakut (Bagdad). Aty ligjërojte dikur kalifi i tanë saraçve, sikurse në Romë asht selia e Papës së të krshtenvet mbarë. E përshkon tejpërmes nji lum i madh (Tigri), që po me e lundrue mundesh me mrritë deri tu deti i Hindivet; dhe tregtarët e kaptojnë me mallnat e tyne: zdrypin përgjatë ujnave deri tu qyteti me emnin Kizi dhe s'andejmi hyjnë në det.
Në gjysë të rrugës ndeshet nji qytet tjetër plot nur, i quejtun Basora; rrethinat e saj janë mbushë me pyje ku pjeken hurmat ma të shijshme në botë.
Në Baudak punohen cohna mndafshi dhe të prarueme, të stolisuna me shtazë e shpezë: asht pa mëdyshtje krahina ma fisnikja dhe ma e madhja ndër shoqet: mjaft me ndërmendë se kalifit iu gjet thesari ma i madh që ka pasë ndojherë njieri i gjallë. Qè shkurtimisht historia: në vjetin e Krishtit 1255 Kani i Madh i Tartarve Alani, vlla i perandorit të sodit, mblodhi nji ushtri të fortë, marshoi në qytet e msyni me njat turr. Kje nji bamë primend e paharrueshme, ngase Baudakun e mbrojshin njiqind mijë kalorës, pa njehë kambsorinë.
Kur Alani zateti si ngadhënjyes në qytetin e nënshtruem, i gjeti si thamë kalifit nji kullë deng me ar, argjaend dhe xhevahire: tue e këqyrë tanë atë bollëk pamasë, mbet bukur i harbitun, dhe at-heran çoi e thirri para vedit kalifin e robnuem dhe e pveti:
- Kalif, pse e kishe mbledhë tanë at thesar?... Çka deshte me ba me të?... A nuk e dijshe se un isha anmiku jot dhe po gatitesha me të ra me ushtri e me t'i zaptue zotnimet?... E n'kjoftë se e dijshe, pse nuk shpenzove spakut nji pjesë të tanë ksaj pasunie të kotë për me rekrutue ma shum kalorsa e kambsor në mprojë të qytetit?
Kalifi nuk u gjegj, dhe pseja asht e thjeshtë: nuk dinte çka me thanë. Alani rrudhi vetllat, u mendue nji grimë, mandej ia pat:
- Kalif, meqë e kuptoj se ti thesarin tand e don ma fort se çdo gja tjetër në dynja, due me ta lanë që ti të ngihesh me të.
Mandej çoi e ngujovi në kullë, pa bukë as ujë; dhe në krye të katër ditve fatziu vdiq midis tanë arit të tina të kotë.
Dhe ky kje i mbrami ndër kalifët e Baudakut.

Marco Polo, Il Milione