Sot si sot para çerek shekulli, rendi i ditës janë plehnat. Në
ndrrimin e sistemeve, plehnat ishin metafora e ndrrimit të formës së
sundimit të çnjerzores mbi njerzoren. E pati kapë Nexho Shabani,
humorist popullor, që e përshkroi ndryshimin me formulën: ça na janë
zbukuru’ plehnat. Tranzicioni e vazhdoi punën e zbukurimit të plehnave,
dhe tash ka mrritë hipostazën e vet, i importon.
Personalisht nuk jam kundër importit të plehnave, plehnat janë
biznesi i shekullit. Problemi asht se klika që asht në krye të punëve
botore shqiptare, e ban ktë veç për interesin e vet. Për ma tepër që çdo
biznes kta e konceptojnë si biznesin e drogës, pra nji aktivitet i
nënligjshëm që synon me mbushë thasët e zij. Njerzit që kanë me punue
n’ktë lamë, kanë me u pague me nji copë bukë, si në kohët ma të errta të
komunizmit të baballarëve të pronarve të tyne. Meqë ministri i Gërdecit
mbas masakrës u kalue te Ekologjia, në rast masakre, ktë herë, ministri
i Mjedisit ka me kalue te Mbrojtja. Kjo asht mnyra shqiptare me ra prej
fikut n’dardhë. Interesant por jo për tu çuditë ka me qenë fakti, se ky
ligj kapitalist ka me u aplikue gjithnji me logjikë komuniste, pra:
puntori i ksaj industrie, ka me fitue ma pak se mbledhsi privat i
kanoqeve. Por nuk asht kjo tema kryesore e ktij shkrimi, veç nji shteg
që qet ku due me dalë.
M’intereson me folë për procesin e kundërt, që për mendimin tem asht
shum ma i rrezikshëm, ngase shkakton dame të pariparueshme
antropologjike. Procesi i importimit të bukurive dhe të kthimit të tyne
në plehna. Ato letraret m’interesojnë veçan. Teksa ky proces duket sikur
ka kursye shum prej klasikëve, nuk ka dyshim se përdhosja dhe sakatimi
kanë karakterizue importin e shumicës së kryeveprave letrare të
modernitetit. Autorë të masakruem janë Céline, Camus, Kafka, Pessoa,
Miller (H.), Sartre, Kundera, Vonnegut, Eliot, Levi (P.), Borges,
Deleuze, Kavabata, Mishima deri te ma të vonët, Houllebecq, Murakami,
Oz, Bolanjo. Kundera, Houllebecq, Murakami, Oz, nuk asht se më dhimben
fort. Të mos ishin përkthye hiç, nuk kishte me u pasë vu oroe ndryshimi.
Céline, çka. Camus të dhimbet për shkak të personalitetit ma shum se
për shkak të letërsisë që ka shkrue; e njajta gja vlen për Sartre-n. Nji
letërsi eseistike, mbetet në tentativë.
Padyshim që fatin ma të keq e kanë pasë poetët: plotësisht të
masakruem francezët, gjermanët, italianët, amerikanët. Ma shum se të
tjerët italianët, mbasi për do kohë shumica e shqiptarve kujtoi se dinte
italisht. Tash bajnë sikur dinë anglisht.
Jo ma pak të masakruem janë ata që janë përkthye n’atë shqipe që për
shkak të aparteidit quhet gegnisht, me idenë që falë muzikalitetit të
gegnishtes mund të arnohet moskuptimi literal i tekstit.
Kulmi asht se kto përdhosje i faturohen pamundësive të shqipes. Por
kundërshembujt janë dhe vikasin po mbrenda shqipes. Për turp, ligji
shqiptar i pashkruem i mikpritjes, shkelet kur bahet fjalë për miq nga
bota humaniste. Por ndoshta asht normale që kultura e pashkrueme me
vlerat e saj, me dështue kur vjen puna te kultura e shkrimit.
Pra pseudointeligencja jonë asht e specializueme jo vetëm në
zbukurimin e plehnave, por edhe në importimin e bukurinave për me i
transformue në plehna. E gjithë kjo ka bekimin e fondacionit për një
shoqëri të zbërthyer.
Nga përvoja e ime në ktë fushë, di ate se bane e prune diçka të
bukur, të thrrasin direkt për me të futë në punë në zbukurimin e
plehnave. Por siç e thashë, ani! Plehnat janë biznesi i shekullit. Nuk
duhet me i thanë jo ktij sektori kaq vital, për ktë fazë të
postkapitalizmit të avancuem! Të avancuem deri në skajet e kapitullimit.
Dhe kshtu më thirrën edhe mue me përkthye nji Daniele Steel; vuejta 6
muej me nji libër që mund të përkthehet për 2-3 ditë. Titulli “Tradhtia”
– ironi e trefishtë, mes autorit-botuesit-përkthyesit. Në fund
rezultati ishte sakat dhe i papranueshëm. Botuesi e mbajti do kohë, e
kaloi nëpër disa redaktorë, në fund vendosi: nuk mund të botohet. Në
këtë gjendje që është nuk mund të botohet. Fajin de jure ia la autores: e
ka shkruar vetë! De facto e hangra unë: përkthimi nuk botohet, pra nuk
paguhet. Hera e parë dhe e fundit që baj kso kompromisesh për lek.
Ironia, e trefishtë – Autorja tradhton vedin: në kulmin e famës ajo
provon me e shkrue vetë librin (nuk ia beson si gjithmonë 36 editorve të
saj); në kulmin e fuqisë industriale botuesi i saj amerikan, pranon me e
botue n’at gjendje (i pandjekun nga botuesit e tjerë të gjuhëve të
mdhaja ktë herë); nel mezzo del cammin të jetës profesionale, përkthyesi
tradhton vedin tue përkthye ktë paçavure.
Bashkëudhtarë! Në kjoftë se ju ftojnë për merita të veçanta me
bashkëpunue te industria e zbukurimit të plehnave, mos harroni, mund të
mos paguheni!! Dhe era e plehnave s’ka me ju shqitë nga flegrat për shum
kohë. Nse e bani kte për me luftue energjitë e tepërta, pra me humbë
njifije energji, mos harroni se energjia nuk shpenzohet në gjana ku nuk
ka lëvizje.
Industria e plehave nuk asht pra as e re, as e panjoftun për ne. E gjitha kjo ka përmasa epike, mitike kisha me thanë.
Prandej, edhe në ktë rast na vjen në ndihmë nji paralelizëm
mitologjik. Nga 12 mundimet e Herkulit, që ne bashkëfshatarët e tij
etnikë kajherë e quejmë me përkëdheli Hekruli, ma shqiptari më duket
miti i stallave.
Herkuli pastron stallat. Diku në nji vis pellazg të quejtun Elidha,
rrnojte nji mbret që kishte 1000 qé, Augjeu, dhe ky Augjeu kishte 30
vjet pa vu dorë me i pastru’ stallat. Kshtu plehu kishte arritë nivele
pellazgjike. Pellazgu s’e vriste shum mendjen. Herët e vonë zotat kishin
me i nisë nji tjetër pellazg që mund t’i kryente at punë. Nji sfidë iu
lshue Herkulit, kundrejt nji shpërblimi. Herkuli pranoi. Ma shum për
sedër, se për shpërblim. Herkuli përdori nji stratagjem prej Uliksi.
Tregoi se pavarsisht forcës, nuk ishte ma i trashi ndër pellazgët, dhe
fundi i fundit ishte gjysë-hyjni. I ndrroi rrjedhën dy lumejve, që
vërshuen furishëm në atë lugajë dhe e shkulën krejt plehun tue e dyndë e
shpërnda tjetërkund. Tue plehnue edhe tokat ma andej.
Duhet pra nji Herkul për me pastrue plehun 30-vjeçar të stallave të
gjuhës shqipe. Dy lumenjtë janë gegnishtja dhe toskërishtja.
Nessun commento:
Posta un commento