SPROVA MA SHQIPTARE E HERKULIT

Sot si sot para çerek shekulli, rendi i ditës janë plehnat. Në ndrrimin e sistemeve, plehnat ishin metafora e ndrrimit të formës së sundimit të çnjerzores mbi njerzoren. E pati kapë Nexho Shabani, humorist popullor, që e përshkroi ndryshimin me formulën: ça na janë zbukuru’ plehnat. Tranzicioni e vazhdoi punën e zbukurimit të plehnave, dhe tash ka mrritë hipostazën e vet, i importon.
Personalisht nuk jam kundër importit të plehnave, plehnat janë biznesi i shekullit. Problemi asht se klika që asht në krye të punëve botore shqiptare, e ban ktë veç për interesin e vet. Për ma tepër që çdo biznes kta e konceptojnë si biznesin e drogës, pra nji aktivitet i nënligjshëm që synon me mbushë thasët e zij. Njerzit që kanë me punue n’ktë lamë, kanë me u pague me nji copë bukë, si në kohët ma të errta të komunizmit të baballarëve të pronarve të tyne. Meqë ministri i Gërdecit mbas masakrës u kalue te Ekologjia, në rast masakre, ktë herë, ministri i Mjedisit ka me kalue te Mbrojtja. Kjo asht mnyra shqiptare me ra prej fikut n’dardhë. Interesant por jo për tu çuditë ka me qenë fakti, se ky ligj kapitalist ka me u aplikue gjithnji me logjikë komuniste, pra: puntori i ksaj industrie, ka me fitue ma pak se mbledhsi privat i kanoqeve. Por nuk asht kjo tema kryesore e ktij shkrimi, veç nji shteg që qet ku due me dalë.
M’intereson me folë për procesin e kundërt, që për mendimin tem asht shum ma i rrezikshëm, ngase shkakton dame të pariparueshme antropologjike. Procesi i importimit të bukurive dhe të kthimit të tyne në plehna. Ato letraret m’interesojnë veçan. Teksa ky proces duket sikur ka kursye shum prej klasikëve, nuk ka dyshim se përdhosja dhe sakatimi kanë karakterizue importin e shumicës së kryeveprave letrare të modernitetit. Autorë të masakruem janë Céline, Camus, Kafka, Pessoa, Miller (H.), Sartre, Kundera, Vonnegut, Eliot, Levi (P.), Borges, Deleuze, Kavabata, Mishima deri te ma të vonët, Houllebecq, Murakami, Oz, Bolanjo. Kundera, Houllebecq, Murakami, Oz, nuk asht se më dhimben fort. Të mos ishin përkthye hiç, nuk kishte me u pasë vu oroe ndryshimi. Céline, çka. Camus të dhimbet për shkak të personalitetit ma shum se për shkak të letërsisë që ka shkrue; e njajta gja vlen për Sartre-n. Nji letërsi eseistike, mbetet në tentativë.
Padyshim që fatin ma të keq e kanë pasë poetët: plotësisht të masakruem francezët, gjermanët, italianët, amerikanët. Ma shum se të tjerët italianët, mbasi për do kohë shumica e shqiptarve kujtoi se dinte italisht. Tash bajnë sikur dinë anglisht.
Jo ma pak të masakruem janë ata që janë përkthye n’atë shqipe që për shkak të aparteidit quhet gegnisht, me idenë që falë muzikalitetit të gegnishtes mund të arnohet moskuptimi literal i tekstit.
Kulmi asht se kto përdhosje i faturohen pamundësive të shqipes. Por kundërshembujt janë dhe vikasin po mbrenda shqipes. Për turp, ligji shqiptar i pashkruem i mikpritjes, shkelet kur bahet fjalë për miq nga bota humaniste. Por ndoshta asht normale që kultura e pashkrueme me vlerat e saj, me dështue kur vjen puna te kultura e shkrimit.
Pra pseudointeligencja jonë asht e specializueme jo vetëm në zbukurimin e plehnave, por edhe në importimin e bukurinave për me i transformue në plehna. E gjithë kjo ka bekimin e fondacionit për një shoqëri të zbërthyer.
Nga përvoja e ime në ktë fushë, di ate se bane e prune diçka të bukur, të thrrasin direkt për me të futë në punë në zbukurimin e plehnave. Por siç e thashë, ani! Plehnat janë biznesi i shekullit. Nuk duhet me i thanë jo ktij sektori kaq vital, për ktë fazë të postkapitalizmit të avancuem! Të avancuem deri në skajet e kapitullimit. Dhe kshtu më thirrën edhe mue me përkthye nji Daniele Steel; vuejta 6 muej me nji libër që mund të përkthehet për 2-3 ditë. Titulli “Tradhtia” – ironi e trefishtë, mes autorit-botuesit-përkthyesit. Në fund rezultati ishte sakat dhe i papranueshëm. Botuesi e mbajti do kohë, e kaloi nëpër disa redaktorë, në fund vendosi: nuk mund të botohet. Në këtë gjendje që është nuk mund të botohet. Fajin de jure ia la autores: e ka shkruar vetë! De facto e hangra unë: përkthimi nuk botohet, pra nuk paguhet. Hera e parë dhe e fundit që baj kso kompromisesh për lek. Ironia, e trefishtë – Autorja tradhton vedin: në kulmin e famës ajo provon me e shkrue vetë librin (nuk ia beson si gjithmonë 36 editorve të saj); në kulmin e fuqisë industriale botuesi i saj amerikan, pranon me e botue n’at gjendje (i pandjekun nga botuesit e tjerë të gjuhëve të mdhaja ktë herë); nel mezzo del cammin të jetës profesionale, përkthyesi tradhton vedin tue përkthye ktë paçavure.
Bashkëudhtarë! Në kjoftë se ju ftojnë për merita të veçanta me bashkëpunue te industria e zbukurimit të plehnave, mos harroni, mund të mos paguheni!! Dhe era e plehnave s’ka me ju shqitë nga flegrat për shum kohë. Nse e bani kte për me luftue energjitë e tepërta, pra me humbë njifije energji, mos harroni se energjia nuk shpenzohet në gjana ku nuk ka lëvizje.
Industria e plehave nuk asht pra as e re, as e panjoftun për ne. E gjitha kjo ka përmasa epike, mitike kisha me thanë.
Prandej, edhe në ktë rast na vjen në ndihmë nji paralelizëm mitologjik. Nga 12 mundimet e Herkulit, që ne bashkëfshatarët e tij etnikë kajherë e quejmë me përkëdheli Hekruli, ma shqiptari më duket miti i stallave.
Herkuli pastron stallat. Diku në nji vis pellazg të quejtun Elidha, rrnojte nji mbret që kishte 1000 qé, Augjeu, dhe ky Augjeu kishte 30 vjet pa vu dorë me i pastru’ stallat. Kshtu plehu kishte arritë nivele pellazgjike. Pellazgu s’e vriste shum mendjen. Herët e vonë zotat kishin me i nisë nji tjetër pellazg që mund t’i kryente at punë. Nji sfidë iu lshue Herkulit, kundrejt nji shpërblimi. Herkuli pranoi. Ma shum për sedër, se për shpërblim. Herkuli përdori nji stratagjem prej Uliksi. Tregoi se pavarsisht forcës, nuk ishte ma i trashi ndër pellazgët, dhe fundi i fundit ishte gjysë-hyjni. I ndrroi rrjedhën dy lumejve, që vërshuen furishëm në atë lugajë dhe e shkulën krejt plehun tue e dyndë e shpërnda tjetërkund. Tue plehnue edhe tokat ma andej.
Duhet pra nji Herkul për me pastrue plehun 30-vjeçar të stallave të gjuhës shqipe.  Dy lumenjtë janë gegnishtja dhe toskërishtja.

How the Doors can save your life

Isha tu u kthy prej Tiranet mbas mesnatet. Kjeshë nisë në zheg për aty, me shmangë trafikun dhe trafikantat. Kur mrrita isha i lodhun, dhe ma i lodhun tash në kthim. Ora 1 mbas mesnate. Sytë, që s'shohin mirë as ditën me diell, natën kapitullojnë. Mendja fut në përdorim backupin. Përllogaritë matrica; dekripton algoritmin e vendndodhjes pa adresë. Grahja pothuejse përmendsh. Për ma tepër, anipse pse gusht, at natë kishte ra mjegull. Kasetofonin e kisha zhgulë qysh kur radio ishte ba televizive. Imazhet verbale të saj, po aq të neveritshme dhe kakofonike sa televizivet. Me të kalue Kamzën ku tek tuk shtyllat edhe bajnë dritë hyna në mjegullën e ultsinës së mbjellun me shpia. Për ma tepër kisha nja nji vit pa u ngi me gjumë. E kshtu, po mendojsha përgjumshëm dermanin. Nji kafe te nji pikë karburanti, s'kishte me qenë keq. Shokët ishin tu m'pritë te nji oborr i mshehun n'Gjuhadol, me nji raki marakut. Duhet të ishin dejë tashma. Mu m'kishte dejë etja për gjumë. Ia dal, ia dal... kam përvojën e duhun, autonominë e duhun. Yeah keep your eyes on the road and your hands upon the wheel... Yeah we're goin' to the Roadhouse and gonna have a real... good time... Në Fushë-Krujë isha tu i kërku me za t'naltë zonjës prej hini me dorzue votat... Ashen Lady give up your vows... Save our city! right now!
Mandej u donte edhe nji dorë muhabet fluturak me femnën prej qytetit t'engjujve... si e diele mbrama që ishte... L.A. woman sunday afternoon... drived to your suburbs, into your blues... Kjo më zgjoi thuejse krejt... çar magjiet ka nata, me tu dukë Kurbini si Los Angeles... mjafton muzika e duhun... dhe mbulimi i dyfishtë me mjegull e me natë... kur pashë që e kisha kapë Lezhën, u ndiva ma i ftilluem dhe kalova te baladat ma t'buta She lives on love street... she has a house and garden... I'd like to see what happens... N'Beltojë kisha kapë baladën Crystal Ship, nji nga ma t'preferuemet e mia. Te harku i Bërdicës fillova me Soft parade i bindun se pa e mbarue kangën, që asht e gjatë dhe me dashtë me i ra shkurt mund të tjerret edhe ma gjatë, se pa mbarue balada kisha me kenë te oborri me shpresë se do t'kishte mbetë nji pikë prej asaj rakisë së marakut të cilës mjafton me i marrë erë për me tu pastru balli prej stogjeve të smogjeve. Dhe e gjeta azilin e butë dhe kishte teprue nji gotë e gjysë, gati dy gota prej rakisë... Can you find me soft asylum I can't make it anymore... the man is at the door...
Për veshë të tjerë për momente tjera ka grupe të tjera, nuk janë edhe aq shum sa mund të duken... por në nji moment t'caktuem, të gjithë më venë në gjumë. Me përjashtim të grupit The Doors... prej kangës së parë tek e fundit.
Vetëm ideja e infinitit e mban shpirtin gjallë.
Formulën e pagzimit e ka lanë William Blake:
If the doors of perception were cleansed every thing would appear to man as it is, Infinite

Çka përfaqson tantrizmi për qytetnimin modern perëndimor*

Julius Evola

 

Çka përfaqson tantrizmi për qytetnimin modern perëndimor*

("What Tantrism means to Modern Western Civilization": "East and West", I, 1, f. 28-32, botue në Prill 1950.)

[marrun prej librit Oriente e Occidente, La Queste, 1984]

Nji nga karakteristikat e doktrinës hindu, siç mund të përshfaqet në mnyrë të përgjithshme te Tantrizmi, qendron në pohimin prej saj se ofron nji formulim të përgjithshëm të doktrinës tradicionale që asht e vetmja e përshtatshme për epokën e fundit të ciklit të tashëm, pra Kali-yuga-n. Pavarsisht randsisë së tij, Tantrizmi pak njihej në Perëndim deri para do kohësh. Pohohet se msimet, ritet dhe disiplinat që mund t'i vinin përshtat kohës së kryehershme (Satya-yuga [barazvlen me "kohën e arit" hesiodiane]) kanë prâjtë se qeni për njerzimin e gjallë në epokat e mandejshme dhe janë edhe ma pak [n'kohën e mbrame], në "kohën e errtë" [(Kali-yuga)]. Prandej nji njerzim i tillë, jo tek Vedat a në tekstet e tjera ngushtazi tradicional, por tek Tantrat dhe tek Âgamat – pohohet – mundet me gjetë njohunitë [botëkuptimin, ritet] dhe praktikat efikase të ekzistencës së kushtëzueme që i mundësojnë me arritë qëllimin epran të nierit: lirimin prej çdo formet. Kshtu, shpesh, Tantrat paraqiten si nji "Vedë e pestë", si nji zbulesë e matejshme gjegjëse me fazën e tashme të shfaqjes. Ata deklarojnë për ma tepër se ritualet e maparshme janë ba të paefektshëm sakur nji "gjarpën i hekun helmi", për arsye se cilsimi mbizotnues (adhikâra) i nierit ka psue nji ndryshim të tansishëm¹.

* * *

Historikisht, Tantrizmi lidhet me nji revolucion karakteristik që filloi n'Indi kah gjysma e mijëvjetshit të parë p.K. Tue fillue prej asaj kohe, disa figura hyjnore femnore – Shakti – fituen nji randsi gjithnji e ma të madhe, tue shoqnue hyjnitë hindu që në periudhën ariane dukeshin të izolueme, dhe, në shum raste, fituen edhe nji vend të dorës së parë kundrejt tyne. Shaktismi asht nji nga aspektet kryesore të Tantrizmit.

Mirpo, prej nji pikëpamje metafizike, "çifti hyjnor" asht simbol i dy aspekteve kryesore të çdo parimi kozmik: hyjnia mashkullore përfaqson aspektin e pandryshueshëm dhe përtejsor dhe ajo femnore përfaqëson fuqinë, forcën, energjinë e shpërfaqjes dhe, në njifarë kuptimi, dhe aspektin e saj aktiv dhe himanent. Prandej, shfaqja e Shaktizmit në botën e hershme indo-ariane, pos formave të veta popullore dhe përkushtimore, asht tregues "barometrik" i ndryshimit tek besimet. Na thotë sesi, krahasuem me ndërgjegjen e maparshme të nierit që thelbsisht prihej kah bota e qenies, aspekti "shpërfaqje" dhe "veprim" i hyjnisë u ndie ma drejtpërdrejtë dhe mori randsi të veçantë³.

Mirpo, asht jashtë dyshimi se te kjo ne kemi njiherit edhe karakterin bazik të qytetnimit modern perëndimor, tek i cili himanentizëm asht fjala çils. Për ma tepër, domethania kryesore e fjalës Shakti asht: aftësi me veprue, autoritet dhe fuqi. Tantrizmi spekullativ e koncepton botën, jetën dhe nierin ekzistues thelbsisht si njifarë fuqie. Ai flet për nji Brahman aktiv, Mâyâ (è ricondotta) te Mâyâ-Shakti, që nuk don me thanë ma iluzion kozmik, por në të kundërt "shpërfaqje e esencës që përbahet prej vullnetit Icchâmâyî. Nga ana tjetër, Kâlî (nji barazvlerës i Shakti), qi simbas Tantave tek Kali-yuga "asht plotsisht e zgjueme", i shpërfaq aspektet e veta demoniake, të shprangosuna dhe të egra. A s'ka mundsi që kundërgjegjësja e tyne në botën moderne të jetë gjithçka që mund ta kallzojë shpërthimin e forcave irracionale elementare, nji "telurizëm" dhe nji demon i rrymave kolektiviste që, tekembramja, zbulohen si vetë fryma e botës së teknikës, teksa kundërgjegjësja e tyne realizohet nga feja e adhmënisë, nga teoritë "vitaliste, dhe nga zbulimi i fytyrës instinktive-të pavetëdijshme, natore të shpirtit?"

* * *

Nuk mund të mohohet, se nën këtë aspekt, ka tema të konceptimit tantrik që mton me veprue si pasqyrë ndaj qytetnimit modern në format e veta ma të guximshme dhe problematike. Kah ana tjetër, cila pikëpamje mundet me qenë ma tërheqëse për vokacionin e Perëndimit se ajo për shkak të së cilës, simbas De La Vallée Poussin, [te budizmi tantrik, te Vajrayâna,] Absoluti vetë prân se qeni nji përvojë ekstatike për tu ba diçka që ai i cili ka mrritë ndriçimin mundet me rrokë dhe me e zotnue?⁴.

Te dishepulli, te Siddha dhe te Vîra, Kaula tantrik ekzalton individin që asht epran ndaj çdo çifti të kundërtash, që asht i lirë si nga e keqja si nga e mira dhe ligji i të cilit asht vullneti i tij, (shvecchacarî) tue shkue ksodore shum ma përtej se mbinjieriu i Nietzsches. Tue ndjekë ktë rrugë, asketizmi i tipit damtor zëvendsohet prej teknikave të Hatha-yogas që prihen me i komandue forcat ma të mbrendshme të trupit, sbashkut me nji urtì që shpall me Kulârnava-tantran: "trupi asht tempulli i Zotit, dhe ndërgjegja e gjallë (Jiva) asht Shiva i amshuem (Sadâshiva). Rituali tantrik i msheftë (pancatattva) shpall mosekzistencën e antithezës mes asketizmit dhe shijimit të jetës, mes yogas dhe bhogas. Ai premton zotnimin e njenit dhe tjetrit, tue nënvizue se bota e lirimit asht në ktë botë dhe jo në tjetrën (yoga bhojâte, mokshyate samsârah). Zbatimi i rregullave morale si rite të dukshme, në rrethe të tilla, asht e deklarueme se i përket pashusë, nierit të lidhun, të trashë, që i përngjet shtazës, kurse Tantrizmi premton njohjen ezoterike që liron dhe i thyen tana zinxhirët⁵.

Mbi kto baza, mund të lindë tundimi me folë për nji Tantrizëm "modern" e mbase "perëndimor". E prapëseprapë tue ba kshtu, nji keqkuptim kishte me dalë me siguri. Përkimet nuk janë t'atilla sa me prekë nji ndryshim themelor te planet dhe primjet. Vetëm tue e pranue ktë ka me qenë e mujtun me pranue se Tantrizmi mundet me ia shenjue rrugën nji elite perëndimore që nuk don me u ba viktimë e atyne përvojavet, teksa i gjithë qytetnimi asht aty aty me u përmbytë sosh.

Në radhë të parë duhet nënvizue se tek Tantrizmi vlerësimi i forcave, të vërtetave dhe cilsimeve që mbisundojnë te Kali-yuga nuk lejon nji nivel të poshtëm, as nuk lejon që e dhana ekzistenciale të mrrijë me u konsiderue si nji instancë e mbrame, dhe aq ma pak (si në rastin e shum prej filozofinave tona himanentiste) si diçka që u dashka me qenë, e u dashka edhe glorifikue. Vlerat që i përkasin realizimit shpirtnor epran, si i pat konceptue tradita e hershme metafizike hindu, mbahen. Problemi aktual i kohës sonë asht me gjetë metodën për me i ba efektive. Kjo metodë, e krahasueme me të drejtë me "kalërimin mbi shpinën e nji tigri", mundet me u përmbledhë te ky parim: "Për me fitue lirinë duhet me futë në punë po ato forca që kanë çue te ramja."

* * *

Për me gjetë rrugën e duhun në ktë kontekst, duhet me mbajtë mend se, në teorinë tantrike të shpërfaqjes, mbisundimi aktual i elementit shanktik në nji fazë të caktueme (faza zbritëse pravrittî-mârga) nuk don me thanë asgja kur krahasohet me parimin e nënrendimit metafizik të Shaktisë ndaj parimit të saj të përkundërt Shiva, Purusha a në cilëndo mnyrë tjetër të quhet "mashkulli i Shkatisë". Në ktë perspektivë gjinden të pranishme pika të caktueme referimi që kanë humbë krejtsisht në vështrimin modern të aktivizmit perëndimor, për të cilin, në njifarë kuptimi, janë e përkundërta. Në fakt gjithçka që asht aksion, dinamizëm dhe divenir, simbas pikëpamjes hindù dhe tantrike, mvesh gjithmonë nji karakter femnor dhe negativ. Në të kundërt, gjithçka që asht permanente, e palvizshme dhe qendrore ka nji karakter mashkullor dhe pozitiv, zotnon dhantinë e dritës dhe qenies, ose, në fjalë të tjera, asht "Zoti i Skeptrit" (vajra-dhâra).

Kjo pikë përcakton nji ndryshim të saktë mes horizonteve moderne dhe atyne që iu tokojnë formave ma të nalta të Tantrizmit. Nse në nji botë moderne asht e mujtun me konstatue nji tejngopje të elementit shaktik, sidomos n'aspektet e tij ma të ulta, materialiste dhe irracionale, kundërgjegjësja shivatike mungon. Kjo e fundit mund të përçanësohet si viriliteti i njimendtë shpirtnor, i lidhun ngusht me vlera, primje dhe shkenca të cilave edhe vetë ideja iu asht humbë në perëndim. Dhe e gjithë kjo, në të kundërt, merret në konsideratën e duhun nga Tantrizmi, dhe jo në skaje spekullimi mirëfilli abstrakt, por si nji realizim. Pra asht e kjartë me pá ç'domethanie mundet me pasë kjo primje për ata që, edhe pse merren si individë në vetvedi, duen me iu vue nji cak forcave që përndryshe nuk do të kishin rezultat tjetër pos zhbamjes.

* * *

Shakti asht baza e jetës tantrike, por metoda qendron në kuptimin e saj me nji intensitet që, në njifarë kuptimi, e ban të vetkonsumueshme dhe e kthen në mjet transformimi dhe shpërfigurimi për nji ndryshim objektiv niveli. Nuk duhet me harrue se karakteristikat kryesore të hyjnive tantrike duhen konsiderue si simbole forcash destruktive, "lakuriqe", të lira prej lidhjesh, eprane kundrejt çdo ligji – Kalî, Durgâ, ose në disa aspekte të sajat, vetë Shiva-Rudra – kanë nji natyrë të tillë sa me qenë njiherësh hyjnitë e transhendencës së kullueme dhe të lirimit të mbrendshëm.

Në lidhje me ktë, nji aspekt "sakrifikal" dhe nji moment "transformues" gjenden në të gjitha metodat tantrike, deri edhe tek ato që ciken me magjinë në kuptimin e ngushtë ose në dëfrimet orgjiastike, shì si nji kornizë e shejtnueme dhe nismimore, ajo asht e pandashme nga çdo metafizikë dhe nga konceptimi tantrik i botës si "fuqi". Kjo përfaqson rishtas nji linjë ndamje dhe asht e lehtë me i kuptue plotsisht kushtet në të cilat ideali perëndimor i afirmimit të Unit dhe i lirisë së tij mundem me i shmangë revolucionet destruktive për të cilat kemi saora do parandjenja të mbrapshta.

* * *

Tue i lanë mënjanë aspektet ma të jashtme dhe materialiste të qytetnimit modern të aksionit, asht e nevojshme tash me konsiderue at që në njifarë kuptimi mundet me u marrë si nji arterie qendrore. Asht primja me glorifikue nierin që filloi gjatë Rilindjes dhe që, përmes idealizmit kritik, racionalizmit etik dhe moraleve "autonome" të imperativit kategorik, ka çue n'ushtrimin e fuqisë së vullnetit të kulluet dhe tek ideali i mbinjieriut. Baza e të tana ktyne primjeve asht ajo me mbetë, në tanësi, mbi nji plan natyralist, individualist dhe intelektual. Ksodore soset në qorrsokak. Po kje se konsiderohet seriozisht, asht e barazvlershme me nji tejngopje të forcës që, falë caqeve të natyrës njerzore, mundet me përfundue vetëm në nji qark të shkurtë, në kolapsin e mbinjeriut në nji demon dhe në varietete të tipit "jam naltësue falë ushtrimeve", kaherë e dënueme prej urtisë së hershme si nji shmangie e rrezikshme prej realizimit të vërtetë shpirtnor.

Atje, kur ndalemi para ktyne pasojave të mbrame, duket kjartë se në Perëndim e vetmja zgjidhje e njohun asht ajo me hekë dorë dhe me i lejue fésë, në aspektet e saj mistike-humanitare dhe në tërheksinë e saj, me u kthye në botë.

Jo ma pak se çdo mësim tjetër me karakter nismues, edhe në Perëndim, Yoga në përgjithsi, por sidomos Yoga që ka nji primje tantrike dhe vajrayânike, na thotë se kjo alternativë mund të kapërcehet dhe se nji rrugëdalje ekziston përnjimend, ani pse – simbas shprehjes Kâthaka-Upanishad – asht si me ecë mbi tehun e briskut. Ajo që Perëndimi duhet të mësojë në ktë fushë, asht se bahet fjalë për nji ndryshim thelbsor dhe ontologjik natyre. Me folë për "mbinjeri" mundet me çue në keqkuptim. Mbinjeriu perëndimor shpreh kufijtë ekstrem ose potencialitetet e llojit njerzor, kurse te Yoga ky asht tranziti nga ky lloj tek nji tjetër, dhe, si qëllim, asht shkëputja nga çdo gjendje e cilsueme, kjoftë ajo njerzore, a hyjnore, të cilin duhet me u sforcue me e mrritë përmes nji teknike pozitive, e konfirmueme nga nji traditë mijëvjeçare dhe që s'ka asgja të përbashkët me nji gjendje demoniake të intelektit dhe me prevarikimet e veçanta të fesë së njieriut materialist.

Prandej afërmendsh se duhet pá ku mbaron rruga dhe ku fillon nji tjetër. Në lidhje pikërisht me Tantrat, ka primje të përbashkëta me vokacionin perëndimor me realizue nji vullnet të pamvarun dhe sovran. Por, në radhë të parë, ky vokacion nuk shfaqet ma si "luciferin" apo "titanik", por mund të quhet "olimpik", nse mbahet mirë parasysh i njejti simbol tantrik ku Shkakti rrok ta paepunin "mashkull hyjnor", të bamë me dritë dhe që mban skeptrin, dhe ajo asht rrezatimi i fuqisë së tij. Së dyti, në ndjekjen e ksaj rruge asht e nevojshme me i ba gjanat seriozisht. Nji kualifikim i jashtëzakonshëm kërkohet. Vëmendja dhe përqendrimi i thukët kërkohen gjithashtu dhe kto nuk kanë asgja të përbashkët me ushtrimet e filozofisë himanentiste dhe vullnetariste dhe, në përgjithsi, me qendrimi të thjeshta mendore. Së treti, iluzionet dhe krenîa e vedit individual, i atij që në termat hindù mund të quhet vedi samsârik, ose vedi i elementeve (bhûtâtmâ) që asht praktikisht i vetmi i njohun nga shumica dërrmuese e Perëndimorve modern, duhen braktisë. Në fakt shkatrrimi i kësaj vedje asht kushti i lirisë së vërtetë dhe i fuqisë së vërtetë, rrjedhimisht ky asht qëllimi i nji numri të madh teknikash Yoga sikurse edhe i atyne tantrike, çka se kto kanë karakter dionisiak dhe orgjiastik⁶.

* * *

E gjitha kjo, që ka të bajë me Kali-yugan, duhet mbajtë parasysh prej çdo Perëndimori që, ani pse mbetet në të njejtën primje ku forcat mbisunduese të qytetnimit të tij janë zhvillue, dëshiron halà, me mjete virile, me e shtri rrugën drejt sferave ma të nalta që ai ka braktisë me pretekstin e pushtimit të botës. Faktorë të tjerë duhen marrë në konsideratë në mënyrë që të mos lindin iluzione dhe që të kuptohet mirë kontributi i dhanë nga shpirtërimi hindù i llojit Yoga. Sikurse kemi përmendë ma parë, Tantrizmi ndjek sidomos – rrugën e Hatha-Yogas⁷ dhe kjo duket se përkon rishtas me primjet moderne perëndimore meqense përçmimi i trupit zëvendësohet me idealin e nji zotnimi të plotë mbi të. Por ky zotnim asht i mbrendshëm; përkundër mungesës së kuptimit që i detyrohet disa botimeve të përhapuna në Perëndim, ajo nuk ka asnjë karakter fizik a fiziologjik.

Por udhët që çojnë te trupi e që zanë fill së brendshmi, nga "e imta", dhe përgjatë linjave të së cilës mund të zhvillohen përvojat e mbinatyrshme – sikurse shpjegohet në mësimin që po trajtojmë – paraqesin vështirësi të mëdha për shumicën e perëndimorëve për shkak të proceseve shekullore që kanë nji karakter gati konstitucional. Pjesa e mbrendshme e trupit asht e mbyllun për nierin modern, sikurse për të asht i mbyllun realiteti i jashtëm që lidhet me aspektet që nuk janë thjesht fizike, ndjesore apo hapsinore. Yoga i tregon nierit perëndimor udhën për tu ndjekë me qëllim që shpirti të mundet me e mbisundue trupin dhe – simbas vetë teorisë antike perëndimore të lidhjes mes makrokozmosit dhe mikrokozmosit – me zbulue te trupi i zotnuem ksodore dhe i bamë i vetdijshëm, burimin e fuqive të jashtëzakonshme. Mbetet, gjithsesi, me u pá në ç'masë secili mundet me e ndjekë ktë rrugë dhe me fitue nji njohje reale të ktyne proceseve.

Pika e fundit me u marrë në konsideratë në mënyrë të veçantë, ngaqë përgjithsisht keqinterpretohet në botimet perëndimore, asht ajo se do t'ishte e vështirë me lanë mbas dore, në realizime të këtij lloji, transmetimin e «ndikimeve» të caktueme, të nji karakteri spiritual dhe mbiindividual, të kryeme nga organizata nismimore të rregullta. Pikërisht si rastet e qarkut të shkurtë, të përmenduna ma sipër, mund të shkaktohen nga himanenca dhe nga vullneti, duhet nënvizue vështirësia e individit me kapërcye vetvedin, përpos rastesh të veçanta të marra në konsideratë, përkundrejt fantazive të nji vetafirmimi zhgënjyes. Duhet të ndërmendim sesi studiuesi ma i madh në Evropë i tantrizmit, Sir John Woodroffe, na tha se ai nuk mund t'i pranonte kushtet e përgjithshme që i kërkoheshin për me hy në lidhje me organizata tantrike nismimore për ndonji gja ma shum sesa plani i thjeshtë doktrinor.

* * *

Në përfundim, ajo që kemi vu ma parë në dukje ktu gjen konfirmim. Kah njena anë pra ka nji gjegjësi mes disa ideve tantrike themelore dhe disa primjeve mbisunduese të shpirtit modern, për shkak të të cilave mund të vihet re seriozisht njifarë baze në pretendimin e Tantrave me paraqitë nji ide të përshtatshme me epokën e mbrame, pra me kohët e tashme. Kah ana tjetër ekziston nji vijë shenjimi e mirëpërcaktueme mes dy domejneve, për të cilat nuk i kursyem mundimet që t'i parashtrojshim. Aftësia me i tejkalue kto vija në disa mendje perëndimore tepër të kualifikueme, i gjegjet në masën në të cilën ato mund t'i qendrojnë besnike udhës kryesore të ndjekun nga qytetnimi përkatës pa u drejtue, për ktë shkak, drejt ndoj krize pa zgjidhje. Kto mund ta kthejë, të paktën për hesap vetjak, nji helm të fuqishëm në nji medikament të shëndetshëm; forcën që ka prodhue ramjen, në nji forcë që ngjall nji ringjallje dhe ban pjesëmarrës bashkë me të tjerët tek diçka eprane dhe shkëndritëse, përtej atyne fuqive pa qendër dhe pa perspektiva që i tokojnë epokës së errtë.

1 Në lidhje me ktë, shih për shembull: «Mahânirvâna-tantra, I,19; II, 7, 14; Târâpradipa», I; Shiva-Chandra, «Tantratattva», përkth. Angl. I A. Avalon, Londër 1914, I, 382 etj. [Tek «Mahânirvâna-tantra» thuhet (propriamente) se mësimi i përshattshëm për epokën e parë (Satya-Yuga) ishte ai i Shruti, ose i Vedave, për të dytën (Treta) ai i Smriti, për të tretën (Dvâpara) ai i Purânave, për të mbramen (Kali-yuga) ai i Tantrave dhe i Âgamave. [Veni oroe se e dyta qyhet e treta dhe e treta quhet dvapara, pra me numrin dy (dva), për shkak se në epokën e dytë harmonia e shpërfaqjeve t'ekzistencës zvogëlohet me nji të tretën, kur n'epokën e tretë virtyti dhe drashtja prej Zotit përgjysmohen. Njiherit epoka e dytë dhe e tretë janë të përkëmbyeshme, meqenëse 4 epoka janë ciklike. shën i përkth.]

2 Për krahasimet mes formulimeve të ndryshme të doktrinës së katër epokave dhe përdorimin e saj në nji metafizikë të përgjithshme të historisë, shih J. Evola: «erhebungëieder die moderne ëelt» Stuttgart, 1935. Pjesa e dytë (= «Revolta kundër botës moderne»].

3 Fakti se nën disa kandpamje, Shaktizmi duhet konsiderue si rigjallnimi i nji nënshtrese arkaike prearjane, nuk e paragjykon aspak interpretimin e naltpërmendun.

4 L. De La Vallée Poussin: Bouddhisme. Études et matériaux, Paris 1989, f. 148.

5 Referimet dhe teksi si ma sipër, shih J. Evola: «Lo Yoga della potenza (Saggio sul Tantra)», Milano 1949, passim.

6 [Në nji tekst orfik-pitagorik të vonë pos katër epokave të shenjueme prej Hesiodit të cilat iu gjegjen yugave hindù, quhet edhe nji epokë e mbrame, e vume nën shenjën e Dionisit. Mirëpo, Dionisi edhe prej të lashtëve konsiderohej si nji hyj i ngjashëm me Shivën, në nji prej aspekteve kryesore të vume në spikamë prej Tantrizmit të Dorës së Majtë.]

7 [Hatha-yoga (në kuptimin tekstual don me thanë yoga-e dhunshme dhe aspak «yoga-fizike») e nënkuptueme si «yoga e fuqisë gjarpnushe», si Kundalinî-yuga e bazueme mbi rizgjimin dhe përdorimin, për «lirimin» e saj, të Shaktisë së parëlindun (latente) në organizmin njerzor, të cilës i bashkëshoqnohet zhvillimi i nji shkencë të tanë që për si objekt «trupësinë ekolute», anatomia dhe fiziologjia hiperfizike e organizmin njerzor në kuadrin e korrespondencave mes nierit dhe botës, mes mikrokozmosit dhe makrokozmosit.]

Restaurimi dhe festa e atij që të do

Ka thanë Herzeni, se “historia nuk kthehet mbrapsht… të tana rivendosjet, të tana restaurimet kanë qenë gjithmonë maskarada”. Dhe i tillë rezulton edhe ky restaurim i bolshevizmit, që gjithsesi shfaq tipare të shfytyrueme, aq sa me u quejtë neobolshevizëm.
Neobolshevizmi realizon nji simbiozë mes bijve të persekutorve dhe bijve të të persekutuemve. Papën, e presin tue varë (kët radhë fotografitë) e të varunve me urdhën të baballarëve të tyne. Njiherit, auktoriteti papal nuk bzan, sikundër nuk rezulton të ketë bza kur ndodhte varja. Asht nji pushtet që rilegjitimon nji tjetër.
Neobolshevizmi ia ka marrë dorën pornografisë. Jo se bolshevizmi shqiptar nuk ishte i tillë, por ndryshonte për shkak të përqendrimit bardhezi të çdo regjie në duert e partisë-shtet. Tash kemi bolshevizëm me ngjyra, neobolshevizëm.
Njiherit teksa bolshevizmi lidhte aleanca për arsye ideologjike, neobolshevizmi e ka tejkalue dimensionin ideologjik, tue qenë gjithëpranues ose gjithçkanganës, mjaft që të ketë logjikën vicioze të kapitalit që qarkullon brenda rrethit vicioz.
Në fillim të viteve ‘90, pavarsisht se në krye të Shqipnisë ishin akoma bolshevikët, pati nji hapje të çuditshme drejt lirisë. Shqipnia nuk ishte ndërtue akoma, dhe ajo ishte koha kur mund të hidheshin themelet. Brezi që mund ta kishte ndryshue paradigmën tue e mbajtë vendin në kushtet e rritjes civile, nuk e filloi at punë, për shkak se filloi punë jashtë vendit. Dhe atëherë bolshevizmi përpunoi dhe futi në veprim programin e restaurimit.
Ky plan parashikonte veç tjerash, që shoqnia shqiptare, të mos ishte thjesht e hapun, por e zbërthyeme. Ka nji mnyrë me e demoralizue, çintegrue dhe shpopullue nji popull, kjo asht mnyra pornokratike, kur pornokracia bahet stil jete. Qëllimi asht i kjartë: Shqipnia nuk duhet të ketë ma popull të vetin. Pornokraci don me thanë pushtet i prostitutave. Qofshin meshkuj a femna. Kah ana tjetër, demokraci don me thanë pushtet i popullit. Pra, mënyra ma e mirë për me e kalue sistemin nga demokraci në pornokraci, asht ajo me eliminue popullin. Me e eliminue si subjekt historik, metafizik, botëprodhues, jetësor, pavarësisht se kah ana biologjike vazhdon ta miklojsh, teksa e pranon edhe si klient. Dhe kshtu shqiptarët në çdo sferë të jetës së tyne shqiptare, ndihen klientë në vend të vet; madje klientë në nji treg të pambuluem dhe pa rregulla loje.
Dhe kshtu mjafton mos me i dhanë të drejta sociale: punë, dinjitet, arsim, shëndetsi. Dhe tue lshu dorën kah të drejtat civile me ba koncesione antipopullore: martesën brenda të njëjtit seks, që i hap rrugën edhe shtatzanisë me qira (me pasojë blemjen e fëmijës) e me radhë. Të gjitha kto kanë bekimin e fondacionit për nji shoqni të zbërthyer, pavarësisht se vetë drejtori, sa i takon familjes së tij, nuk asht aq i hapun, madje asht kaq tradicionalist atavik, sa martohet me nji vajzë gjysmë shekulli ma të re.
Lind pyetja: A do ta hanë shqiptarët tekun e radhës? Demoralizimi i gjatë, e ka shndërrue korrupsionin në stil jete. Ka rrezik që shumica e shqiptarëve të Shqipnisë janë tolerantë ndaj korrupsionit, si e vetmja alternativë me shkepë ndoj gja prej publikes.
Njiherit edhe kategoritë e privates dhe publikes në Shqipni janë të ndotuna. Ajo që e prish dialektikën mes tyne, asht kategoria e kolektives. Shteti asht kolektiv. Vota nuk asht as private, as publike: asht kolektive. Te klubi i lagjes lypet vota, dhe qytetarët e falin shoqnisht, tue qenë krejtsisht shpresëhupun se mund të kenë za në shkretëtinën e demokracisë shqiptare. Neobolshevizmi vazhdon me i rrejtë me thasë mielli, si në kohën e Ylli Bufit, që asokohe pat deklarue se kishte edhe 7 ditë bukë dhe populli me humorin e tij bujar e quejti Illi Bifi. Por atëherë kishte popull.
97-a e vrau popullin shqiptar. S’e kishte ba asnji dominimin i huej, as komunizmi s’kishte mujtë deri në fund. Kishte krijue bazat sigurisht. Tue pré lidhjen me tokën (shpronësimi), dhe lidhjen me qiellin (ndalimi i fesë si botëkuptim, jo vetëm i institucioneve fetare), kishte pré lidhjet metafizike të popullit me esencën e vet. Neobolshevizmi, synon edhe shkatërrimin e familjes. Propagandon nji stil jete të bazuem tansisht mbi paren. Vetëm se nuk ka kuptim që ky stil jete t’u lehet trashëgim mbasardhësve, kur shumica absolute e njerëzve nuk kanë me mujtë me iu lanë edhe paret që duhen për me e jetësue at’ stil jete. Tanë misioni konstruktiv i mediave pushtetare asht shkatrrimi i gjuhës, traditës dhe vetë indit popullor shqiptar. Mjafton pra që nji gja të shfaqet dhe ajo pranohet, nuk përban ma skandal. Çdo gja duhet të jetë kronikë e zezë, në mënyrë që njerëzit të mos arrijnë me gjetë frekuenca të tjera në jetë, përpos atyne të zisë spektakolare. Reality show-t janë autopsitë live që i bahen kufomës së popullit. Nji reality show i kangës, asht prova se shqiptarët s’dijnë ma me kndue, nji reality i valles asht prova se shqiptarët s’dijnë ma me kcye, nji reality show i llafeve asht prova se shqiptarët s’dijnë ma me ba as muhabet.
Kah ana tjetër, çdo snob, pretendon se menderja e tij meriton fronin e bashvendit.
Sigurisht edhe ktë primje majmuneske e kemi.
Në ditën botnore të nanës, google vendos nji doodle me kpucë unisex, në vend të papuçeve klasike. Nji shkollë në Torino, anulon “Ditën e nanës”, me pretekstin se u fyeka ndjeshmëria e minoriteteve të devijueme (a thue se nuk janë bij nanash edhe ata?!), dhe tash e mbrapa ka me u quejtë “la festa di chi ti vuole bene”. Nuk mbetet mbrapa edhe LGBT shqiptare. Realizon nji klip, ku dy pjeshka lezbike përkujdesen për nji fmi, dhe diçitura në fund: familja është dashuri dhe përkujdesje. Reklamat bahen për me shitë produkte. D.m.th. kjo lloj familjeje që i shitet publikut, asht produkt. Asht pra produkt dashurie, por në shitje. Dashunia e vërtetë nuk ka nevojë për reklamë. Nji dashni që shitet, quhet prostitucion.
Lufta e tretë botnore asht kjo. Nji luftë për frekuencën e perceptimit. Nji luftë për me arritë me e dominue krejtsisht perceptimin. Globalizimi ka tiparet e nji fashizmi light. Me filtër. Filtri asht si gjithmonë mediatik, i patinuem. Falsifikon gjithçka. Globalizohet vetëm e keqja, të mirat lokalizohen. Restaurimet që bahen te ne janë pjesë e restaurimit të madh të bolshevizmit. Shikjoni restaurimin e kullës së sahatit dhe a nuk ju duket gadi për spot promocional?
Njerëzit nuk duhet të harrojnë se mund të jetohet ndryshe. Duhet të fillojnë ta kapin në dorë seriozisht stilin e tyne të jetës. Ky asht arti kryesor i ditve të sodit. Ka vend për kryevepra. Nuk duhet me ndejtë me duer në xhepa, tue pranue si të mirëqenë nji stil jete të induktuem prej pushtetit hegjemonist globalizues. Fundi i historisë duhet me qenë fillimi i historive të reja të të gjithë popujve.
Të tana restaurimet kanë qenë gjithmonë maskarada. Por maskaradat nuk mund të zgjasin përjetsisht.

Kalifi i fundit

V
Bagdadi

Po e lamë mbretninë e Mosulit dhe po flasim për qytetin e mahnitshëm të Baudakut (Bagdad). Aty ligjërojte dikur kalifi i tanë saraçve, sikurse në Romë asht selia e Papës së të krshtenvet mbarë. E përshkon tejpërmes nji lum i madh (Tigri), që po me e lundrue mundesh me mrritë deri tu deti i Hindivet; dhe tregtarët e kaptojnë me mallnat e tyne: zdrypin përgjatë ujnave deri tu qyteti me emnin Kizi dhe s'andejmi hyjnë në det.
Në gjysë të rrugës ndeshet nji qytet tjetër plot nur, i quejtun Basora; rrethinat e saj janë mbushë me pyje ku pjeken hurmat ma të shijshme në botë.
Në Baudak punohen cohna mndafshi dhe të prarueme, të stolisuna me shtazë e shpezë: asht pa mëdyshtje krahina ma fisnikja dhe ma e madhja ndër shoqet: mjaft me ndërmendë se kalifit iu gjet thesari ma i madh që ka pasë ndojherë njieri i gjallë. Qè shkurtimisht historia: në vjetin e Krishtit 1255 Kani i Madh i Tartarve Alani, vlla i perandorit të sodit, mblodhi nji ushtri të fortë, marshoi në qytet e msyni me njat turr. Kje nji bamë primend e paharrueshme, ngase Baudakun e mbrojshin njiqind mijë kalorës, pa njehë kambsorinë.
Kur Alani zateti si ngadhënjyes në qytetin e nënshtruem, i gjeti si thamë kalifit nji kullë deng me ar, argjaend dhe xhevahire: tue e këqyrë tanë atë bollëk pamasë, mbet bukur i harbitun, dhe at-heran çoi e thirri para vedit kalifin e robnuem dhe e pveti:
- Kalif, pse e kishe mbledhë tanë at thesar?... Çka deshte me ba me të?... A nuk e dijshe se un isha anmiku jot dhe po gatitesha me të ra me ushtri e me t'i zaptue zotnimet?... E n'kjoftë se e dijshe, pse nuk shpenzove spakut nji pjesë të tanë ksaj pasunie të kotë për me rekrutue ma shum kalorsa e kambsor në mprojë të qytetit?
Kalifi nuk u gjegj, dhe pseja asht e thjeshtë: nuk dinte çka me thanë. Alani rrudhi vetllat, u mendue nji grimë, mandej ia pat:
- Kalif, meqë e kuptoj se ti thesarin tand e don ma fort se çdo gja tjetër në dynja, due me ta lanë që ti të ngihesh me të.
Mandej çoi e ngujovi në kullë, pa bukë as ujë; dhe në krye të katër ditve fatziu vdiq midis tanë arit të tina të kotë.
Dhe ky kje i mbrami ndër kalifët e Baudakut.

Marco Polo, Il Milione

21 arsye pse meshkujt perendimorë janë ma xhentil se shqiptarët (dhe pse shqiptaret duhet të lidhen me ta)

1. Asht provë e xhentilesës së pashterrshme të perendimorëve, fakti se gjithmonë shqiptarët paguejnë.
   
2. Perendimorët tue pasë shum ma shumë pare, janë rrjedhimisht shum ma xhentila, për ma tepër që kto pare nuk i kanë ndy duert me i fitue vetë dhe nuk i ndyjnë duert as me i harxhu për ju.
   
3. Sepse po tu fik makina, mashkulli perendimor të thrret direkt zjarrfiksen, kurse shqiptari përvjel mangët dhe ta shtyn, si katundar i pandreqshëm që asht.
   
4. Sepse me shqiptarin ju mund të humbisni virgjëninë, kurse me perendimorin humbni direkt ndjeshmërinë dhe s'keni ça me humbë ma.
   
5. Sepse shqiptari të rrah dhe s'të len me qa, kurse perendimori t'kalon në depresion.
   
6. Sepse perendimori asht shum xhentil me kafshët, veç ekosistemin kafshon.
   
7. Ju duhet të lidheni me perendimorin se shqiptari e ka kafshën jashtë, kurse perendimori e ka mbrenda, dhe ju s'guxoni me vlersue mbrendinë e tjetrit, kjo asht kaq indiskrete.
   
8. Sepse shqiptari fut hundët në punët tueja personale, kurse perendimori fut hundët vetëm në punët e vendit tand.
   
9. Ngaqë kur shqiptari t'i fut duert nuk asht tue t'lypë kuletën, kurse perendimorit ia fut duert ti dhe ia gjen mejherë kuletën, por hadje gjeji pin-in mandej.
   
10. Sepse me shqiptarin ju nuk mund të ndrroni garderobë kaq shpesh, kurse me perendimorin ju mund të veshni pantallonat sa herë të doni.
    
11. Sepse perendimori e ka kthye xhentilesën në institucion. Mos ia merrni për formalitet. Formalitetet të mbajnë në formë.
    
12. Sepse perendimori e ka shpikë gjuhën e aparencës dhe në ktë gjuhë juve ju dalin llogaritë, të paktën për sa kohë ju tërhjek aparenca.
    
13. Sepse me perendimorin ju bani eksperienca interesante, kurse me shqiptarin përjetime të dhimbshme.
    
14. Sepse me perendimorin ndaheni mirë, kurse me shqiptarin do t'ishte ma mirë mos të ishit njoftë.
    
15. Sepse perendimori ka takt, kurse shqiptari të prek.
    
16. Sepse ma mirë nji perendimor sado-mazo, se nji shqiptar sade.
    
17. Sepse perendimori asht ulok, kurse shqiptari asht malok.
    
18. Sepse shqiptari asht xheloz provincial, kurse perendimori kozmopolit formal.
    
19. Sepse perendimorët edhe kur s'dijnë ma me ba art, bajnë art kontemporan, kurse shqiptarët njohin vetëm artin e luftës.
    
20. Sepse pjeshkëria juej ka shum pak treg në Shqipni, dhe shum shum treg në perendim, ku vetrinat ju presin dhe nuk mungojnë bananet.
    
21. Sepse shqiptari të kujton cipën, kurse perendimori t'emancipon.
    

PROTESTA PERPARA LIGJIT

Kto dit, industria e spektaklit na serviri do imazhe që ma shum sesa mendjen, tërhoqën vëmendjen. Disa aktivistë të shoqnisë  civile, me pak konflikt interesi për shkak të  angazhimit nëpër OJF-na, bashkë me do të tjerë pa konflikt interesi, shkulën nji rrethojë mbrenda të cilës parashikohej i sati ndërtim mbrenda parkut të liqenit artificial. Gjesti brutal i nji grueje që i hedh në tokë kapelen policit dhe ky që ia kthen me shpullë, tregoi ma s’miri se jemi “përpara ligjit”, veç jo në kuptimin përballë tij, por në kuptimin se jemi para pranimit të ligjit, pra jemi parapolitik. Edhe reagimi i policit ishte parapolitik. Nuk më intereson a ishte i dhunshëm a brutal. Nuk e di çfarë do të më ndodhte sikur t’i hidhja në tokë kapelen nji polici amerikan, nji xhandari francez, a nji karabinieri italian. Aksioni dhe reaksioni kishin të njëjtin regjistër. Fryma e ligjit nuk shihej kurrkah.
Imazhi tjetër që bani xhiron e dritoreve virtuale, ishte shterzimi i njifarë Eljan Tanini, që mund ta quejmë për qejf El ninjo – nji lloj korrenti që hiqet si uragan, në momentin kur i vehen prangat. Aktiv në shumë profile (…çel ekspozita si piktor, shkruen libra si filozof, punon në televizion, proteston në protestë, me siguri edhe ojëfon nëpër OJF-na), nuk ka halà portret. Mund të jetë çashtje moshe, por tue pasë parasysh sa aktiv asht qysh tash në profile të ndryshme, ky zor se ka me krijue ndojherë portretin e vet. Në ktë shkrim na intereson, për shkak se asht nji ekzemplar i moralit të kohve të reja: Morali mediatik.
Në radhë të parë duhet mbajtë parasysh se çdo imazh asht fals. Por në kohët e reja, morali asht baras me dukjen. Pra mjafton me u dukë, për me kenë i moralshëm, ose amoraliteti që duket, asht moral i pranuem. Tashma s’asht nevoja as me u dukë si i moralshëm. Thirrma çajupjane e Rilindjes autentike: Shqiptar mos rri, po duku!, ka kalue në tranzitive: Shqiptar, rri rri dhe duku! Ose thjesht duku!
Kto janë disa arsye pse kto imazhe tërhjekën vëmendjen. Po pse nuk tërhjekën mendjen?!…
Në mnyrë naive, dikush shtron pyetjen: Pse prapë beton?! Asht si me pyet pse gjysma e rezidentëve shqiptarë jetojnë në Tiranë.
Në vendin tonë ka dy industri. Industria e imazhit që asht ndërkombtare, dhe industria e ndërtimit, që asht e vetmja industri kombtare. Cili shqiptar nuk asht kah ndërton nji shpi aktualisht, kjoftë në tokë të zanun a në tokë të bleme? Prandej, nuk kemi pse habitemi kur shpërthen betoni gjithandej. Po ju vërtet kujtoni se nji pushtet i ri (i ri në sensin logjik), ka me e ndalë betonin?! Thjesht ka me fikë do betoniera dhe me vu në punë do të tjera. Personalisht mendoj se pushteti aktual asht ma i keqi ndër vite, mbasi përdor paret e industrisë së ndërtimit, jo për me shtu ndoj kand të gjelbër (qoftë edhe në periferi, meqë qendra u dashka bunkerizue se s’ban), por me pague industrinë ndërkombtare të imazhit, ku falë operacioneve plastike ka me u dukë “me ftyrë njerzore” në sy të botës, të cilës, në fakt, s’i intereson fare as fati i shqiptarëve as fati i klasës së tyne politike.
Prandej, shqiptarët, të cilët i janë turrë qendrës në mnyrë apokaliptike, pikrisht me kompensue faktin se jemi nji provincë e zhurmshme ku koha asht ndalë, nuk kanë pse habiten se shì dëshira e tyne e smundë me jetue të gjithë në panoptikonin Tiranë, e ban të pajetueshëm at qytet, e minon zhvillimin civil të tij. Nse nuk e zbulon qendrën mbrenda vedit, ke me kthye në periferi çdo qendër të banueme prej teje. Asht ky kompleks i ikjes fizike nga provinca, që i jep kuaj-fuqi industrisë së ndërtimit, me hamshorët e saj të tërbuem. Nse nuk e kuptoni pse po shpërthen betoni prapë, kaloni nji mjes te parku i Ushtarit të Panjohun dhe shikjoni matrapikët e ngulun në bar, në pritje të punëdhanies. Ju edhe doni punë në ndërtim, edhe doni që të mos ketë ndërtime. Atyne që presin me matrapik të ngulun në bar, nuk iu japin punë OJF-nat, por industria e ndërtimit. Por ju nuk u jepni za atyne! Ju u jepni za OJF-nave dhe LGBT-nave!
Për me i ndejtë logjikës së shkrimit, duhet të theksojmë se në Shqipni ka nji simbiozë antidialektike mes shumicës dërrmuese dhe pakicës që jep dërrmën. Asht nji pakicë që shet diploma, por asht nji shumicë që i blen. Asht nji pakicë që ndërton bunkera shumkatsh, por asht nji shumicë që i blen. Asht nji pakicë që e menaxhon korrupsionin, por asht nji shumicë që e ushqen atë. Duhet mbajtë parasysh, se nuk janë individat që e qeverisin jetën e përditshme të nji populli, por asht stili i tij i jetës. Prandej ndrroji sa të duesh aktorët, po nuk ndrrove stilin e jetës, tue fillue prej mnyrës si mendon dhe vepron, nuk ke ndryshue asgja. Katovica ishte pikërisht në stilin “Gattopardo”: ‘Si cambia tutto per non cambiare niente’.
Prandej që protesta të ketë kuptim etik, dhe të mos karakterizohet thjesht nga morali i batakut mediatik, duhet të ketë frymë tjetër. Qytetari nuk tregon katundarinë e tjetrit, por qytetarinë e vet.
I vetmi ogur asht që ploja, e cila e gjeti Tiranën dhe qytetet bregdetare, të mos përhapet npër rrethe. Por nse ne nuk fillojmë me ndërtue industrina të tjera, dhe mbesim në dorë të industrisë së ndërtimit, ose të trafiqeve ose të remitencave të shqiptarëve që punojnë jashtë – të cilët kjo qeveri ka mendue edhe me i taksue, por nuk ka vend në botë që takson kontributorët spontan!, at’herë kangët e shekullit tonë, kanë me qenë kangët e betonieres.

Pse Edi Rama duhet ta shohi edhe njiherë filmin “Being John Malkovich”

Paralelizmat mes artit dhe pushtetit janë asimetrike, mbivendosjet të pashmangshme. Arti i vërtetë asht gjithmonë njifarë fitoreje e individit kundër llojit, ma mirë me thanë vetëvendosja e individit kundrejt llojit. Pushteti asht mbisundimi i llojit në dam të individit. Në sytë e çdo pushteti, cilido kjoftë emni i tij, edhe demokraci, individi asht gjithmonë mjeti dhe jo qëllimi.
At-herë pse u dashka arti?! E në fakt, vetëm arti na duhet… që individi të mos mbetet peng i llojit… jo vetëm kaq, po që ai ta tejkalojë edhe vetvedin, falë asaj që asht e vetmja formë legjitime e anarkisë: vetëvendosja.
Nji buratinar papunë – shkurt, artist i trishtuem –  që ka për grue nji veprimtare të mbrojtjes së kafshëve dhe si pasojë për shpi ka nji kopsht zoologjik, ka dalë në rrugë të madhe në pritje të përnjohjes që ka me i lejue ma n’fund me e shprehë talentin faqe botës. Nji mjes, teksa në sytë e nji të mitune e kthen shfaqjen e vet me kukulla Abelardi & Eloiza në nji mpleksje të harbueme, tue hangër edhe nji grusht prej të atit të spektatores së tij të vetme, vendos me e lanë rrugën e me kërkue nji punë normale. Dhe kshtu i gjegjet nji njoftimi të nji firme që kërkon nji arkivist me duer të shkathëta. Falë shkathtësisë së gishtave e fiton vendin e punës me të parën. Deri ktu s’do të kishte ndoj gja të habitshme, por zyrat e firmës gjinden tek nji kat i çuditshëm, ose nji gjysmëkat ma mirë me thanë. Kati i 7-të e 1/2. Çka i detyron të gjithë frekuentuesit e katit, të dalin nga ashensori pak a shum si nga pusi.
Të gjithë ecin të krrusun, ksaj i shtohet edhe nji lloj aberracioni në perceptim i njerëzve që punojnë aty. Nji lloj pashpirtsie asht n’ajër, porse bahet fjalë për nji pashpirtsi qesharake. Shefi asht nji plak që jargavitet mbas çdo fundi mini a maksi kjoftë. Sekretarja, edhe ma komike, ban se ndigjon tjetër për tjetër. Pa fillue halà mirë punën, ish-buratinari, gjen te nji kolege objektin e tij të dëshirës dhe fillon mejherë me flirtue me ‘të në mnyrë të garrametshme dhe të pashpresë. Jeta e tij e vokët ndryshon kambekrye, kur tue lypë me marrë nji dosje që i ka ra mbas etazherit zbulon nji tunel, dhe i shtymë brenda tij nga kurioziteti me kuturisë aty mbrendë, përjeton nji udhëtim metempsikik mbrenda unit të John Malkovichit. Kjo zgjat vetëm 15 minuta, mandej buratinari plandoset si thes buzë rrugës në periferinë industriale të qytetit. Mendja e Malkoviçit na paskej nji birë, për të cilën s’i paskej shkue bira e mendjes as atij vetë.
Buratinari e kupton mejherë ‘filmin’. Diçka ndizet mbrenda tij. Për herë të parë ai, që asht msue me lvizë fijet e jashtme të kukullave pashpirt, kontrollon fijet e mbrendshme të dikujt me shpirt, madje me shpirt artisti. Sparit e ndan ktë zbulim me shoqen e tij të re, mandej me të shoqen. E para vendos me e shfrytzue ktë portal, për me ba pare. E kthejnë në biznes. Hapin firmën JM sh.p.k. Bileta që caktojnë asht 200 dollarshe, me dashtë me ba nji xhiro çerekorshe mbrenda unit tashma të çakorduem të Malkoviçit. Malkos po i ndërtojnë pa leje mbrenda vedit. Mandej i tregon të shoqes. Kjo e sheh në mnyrë ma mishtore-kafshnore udhtimin mbrenda Johnit. Pohon se pasja e nji portali – nji kalimi – nga ana e Malkos na qenkej si pasja e nji lloj vagine nga ana e tij. Dhe se ajo ishte ndje sexy gjatë udhtimit, dhe donte ta përjetonte mejherë rishtaz si përvojë… mandej të nesërmen i pohon se tashma ka paqartsi për seksualitetin e vet, madje ma n’fund e ka të qartë se ajo vetë ndihet trans. Ndërkohë, si tue luejtë si tue qeshë, të dy, burrë e grue i ka zanë qymyri me kolegen afariste të punës.
Në tanë ktë lamsh figura e Malkoviçit asht ma komikja dhe e dhimbshmja njiherit. Për ma tepër që ai në ktë film, lot vetvedin. Me luejtë ktu ka kuptimin e vet etimologjik, atë që në latinisht dha “ludere” prej kah “il-ludere”. Aktori Malkoviç (homo ludens) ndihet i çuditshëm, d.m.th. ma i çuditshëm se zakonisht, ndihet i mujtun dhe i bujtun, mandej edhe ai ndjen nji lloj varsie nga kolegia e punës e buratinarit, deriqë flirton edhe ai me ‘të. Ktu ngatrrohet keq puna, ngase Johnin e përdorin si traget dy gratë, me ba dashni njena-me tjetrën. Ngaqë n’orën kur lanë tokim, teksa kolegia shkon te shpia e Malkos, dashnorja e saj shkon te portali për me hy mbrenda tij. Ktu të gjitha gjanat ndërlikohen edhe ma tepër, ndërkohë klientë të shumtë jashtë orareve të zyrës fluturojnë mbrenda Johnit, deriqë Malkoja, i thellon dyshimet & kërkimet dhe arrin me i kapë dorasët me 200 dollarsha n’dorë dhe… – ktu komedia bahet e zezë – provon edhe ai me hy n’portalin e vet. Mund të quhet realizimi i andrrës së çdo narcizisti, por për Johnin asht makthi ma i frikshëm. Në botën e Malkoviçit që ka hy mbrenda Malkovichit – pra kemi nji monadë që ka implodue – të gjithë kanë ftyrën e tij, çdo fjalë që thonë tingllon Malkoviç, çdo tik shumfishohet n’infinit, në mnyrë të pandreqshme. Ky regresion matrioshkash nuk ka asgja prej transgresioni, dhe asht e kundërta e aventurës.
Për fat, mbas pak Malkoja del prej vedit – pra kthehet n’vedi – tue ra edhe ai si thes në periferinë industriale të qytetit, ku e peshkon buratinari, të cilit ai i hakrrehet me kërcnim për gjyq.
Posesiviteti i buratinarit arrin kulmin, kur – mbasi ka kuptue marifetin e së shoqes, e lidh atë dhe e fut nji kafaz me majmunin – tue hy mbrenda Malkos n’orarin e tokimit të dashnoreve – përfiton seksualisht nga kolegia që kujton se asht tjetra.
Tashma, buratinari, ka vendosë mos me dalë ma prej Malkoviçit. Asht aq i sprovuem me “fijet”, sa nuk ka burrë nane me e bindë se mund të priten. Ai asht kthye falë ktij posedimi, në nji padrino të mbrendshëm të John Malkoviçit… i cili, nën zgjedhën e unit të ri, vendos mbrenda natës me e lanë zanatin e aktorit, dhe me iu kushtue kukllave… Kaq mjafton me përshkrimin e filmit, nji sistem qarqesh të shkurta e rrethesh vicioze, të orkestrueme me përimtësinë teknike të nji sistemi alarmi gjithsigurues.

* * *

Kati gjysmak 7 e 1/2 prej ku njerzit pavarsisht shtatsisë së tyne normale, duhet të dalin si nga puseta, asht kati i Shqipnisë n’godinën europiane. Sigurisht nuk asht aq nalt sa shtata, asht thjesht gjyskati jonë përdhes. Artisti i trishtuem asht Edi Rama që kujton se pushteti mund t’i shërbejë artit, apo arti pushtetit, mjafton me kapë fijet e mbrendshme. Vetëm Malkoviçi asht Malkoviçi. Me nji ndryshim gjigant, autoironia. Ky film i luejtun nga Malkoviçi për Malkoviçin, mund të jetë autogol, por asht autogoli ma i bukur i viteve nandëdhetë. Të mahnitun nga bukuria e golave, ne harrojmë se edhe autogolat kanë bukurinë e vet. Sigurisht jo autogolat që ban Rama, që s’kanë asgja poetike mbasi porta asht bosh. Porta asht bosh dhe mbreti asht lakuriq. Pjeshkat janë aty, kah brohorasin dhe kur shkyhet topi, vetofrohen si mish për top.
Nji refleksion për artin e narcizizmin thotë se artisti i vërtetë asht narciz, por ktë e përjeton si tragjedi, jo me vetëkënaqje. Por ka artifice narcizizmi, ka që shtiren se janë narcizë dhe nuk e kanë problem që janë narcizë, se as narcizë nuk janë – mund të vazhdojnë njashtu në përjetsi, – por ça me ba se kanë probleme vetëm me vdekjen, ma mirë me thanë nuk e kanë pranue kontratën me vdekjen, kontratë në thelb krejt demokratike që ofron të njejtat kushte për të tanë.
Godina e filmit asht buzzatiane, alegoria politike, satira psikanalizon. Në themel Kafka, që e mban ngrehinën narrative n’kambë. Kush e ka shkrue ktë film njef humorin e zi, arrin me qeshë me humorin çifut. Kush e ka “luejtë” njef vedin. Kush e ka shkrue ktë shkrim, e ka parasysh se ‘vedi asht nji tjetër’. Kush s’e ka pá ktë film, ka pse ta shohi; kush e ka pá, le ta shohi prapë.
Vdekja na ban të gjithve John Malkovich.

Mapo